|
Kurs: Heraldika (osn.) U okviru predmeta: Heraldika Predavači dr Aleksandar Palavestra, redovni profesor u penziji izborni kurs Broj bodova: 4.00 Sadržaj kursa: Izborni kurs Heraldika namenjen je studentima IV godine arheologije, kao i studentima istorije i istorije umetnosti. Takođe, može biti zanimljiv i koristan studentima Akademije za primenjenu i likovnu umetnost. Heraldika je nauka o grbovima i umetnost oblikovanja grbovnih slika. Nastala je u zapadnoj Evropi sticajem nekoliko potreba: a) raspoznavana ratnika i učesnika na turnima; b) likovno simboličke identifikacije feudalnih porodica i pojedinaca na štitovima, oružju odeći itd; isticanja imovinsko pravnih odnosa. Srednjovekovna Srbija, pod vizantijskim uticajem, razvila je heraldiku tek od XIV veka. Dolaskom Turaka heraldika u Srbiji se, uglavnom, gasi. Obnavljaju je fiktivni (ilirski) grbovnici od kraja XVI veka, a posle oslobađanja od Turaka dobija zvaničnu sankciju (XIX vek). Cilj izučavanja kursa: Upoznavanje studenata arheologije, istorije i istorije umetnosti s heraldikom kao pomoćnom arheološkom i istorijskom disciplinom, njenom istorijom, pravilima, kao i nacionalnom i internacionalnom heraldikom.
App.preduslovi_za_polaganje: Neophodno je znanje engleskog jezika. Oblici nastave:
Dva časa predavanja nedeljno uz power point prezentacije. Plan kursa: 1. nedelja predavanje - Opšta heraldika Šta je heraldika? Heraldika pre heraldike. Nastanak heraldike i krastaški ratovi. Heroldi. 2. nedelja predavanje - Osnovni elementi grbova Štit, kaciga, čelenka. Boje, metali i krzna. Podele štita. Osnovni motivi. Krune i koroneti. Heraldičke parafernalije. Zastave. 3. nedelja predavanje - Heraldička pravila Blazoniranje, heraldička terminologija i pravila. 4. nedelja predavanje - Armigeri Lična, porodična, vladarska, državna, crkvena, teritorijalna i korporativna heraldika.
5. nedelja predavanje - Srpska srednjovekovna heraldika Izvori za srpsku srednjovekovnu heraldiku (pečati, novac, nakit, slikarstvo i plastika, tekstil, portolani i grbovnici). Vizantijska heraldika? Motivi. 6. nedelja predavanje - Dvoglavi orao Dvoglavi orao. Heraldika Nemanjića. Srednjovekovne predstave dvoglavog orla. Orijent, Mediteran, Vizanitija i Srbija. Novac, nakit, pečati, itd. Lazarevići, Kotromanići, Brankovići, Crnojevići. Srpski orao u zapadnim izvorima. 7. nedelja predavanje - Krst i ocila Poreklo motiva krsta s ocilima. Slova ili ocila? Vizantija i srednjovekovna Srbija. Recepcija krsta i ocila na Zapadu. Dinastije i visoko plemstvo. Mrnjavčevići, Kotromanići, Brankovići, Balšići, Crnojevići, Kosače, Jablanići. 8. nedelja predavanje - Izvori „ilirske” heraldike Stariji izvori za dinastičke grbove iz ilirske heraldike: pečati, novac, spomenici, dokumenti, tekstil. Pravi i lažni naslednici i njihova heraldika. 9. nedelja predavanje - Grbovnici i „ilirska” heraldika Grb cara Dušana i Uroša iz ilirskih grbovnika. Red svetog Stefana (iz drugih grbovnika). Grbovi srpskih i »slovinskih« zemalja: Raška, Bosna, Makedonija, Primordija itd. Stematografije: Vitezović, Žefarović. Priča o veprovoj glavi. Starovlaški orao se nadmeće s dvoglavim.
10. nedelja predavanje - Plodovi „ilirske” heraldike Ilirska heraldika kao izvor obnovljenu srpsku, teritorijalnu i porodičnu heraldiku. Srpski grbovi van Srbije: Venecija, Austrija, Mađarska, Rusija. Vojničko (i pomorsko) plemstvo i njihovi grbovi. Derivati ilirske heraldike u teritorijalnoj i korporativnoj heraldici južnoslovenskih zemalja. 11. nedelja predavanje - Crkvena heraldika Opšte odlike eklezijastičke heraldike. Nasleđe srednjeg veka i «ilirske herladike». Krst i ocila u heraldici Srpske pravoslavne crkve. Orao, Crkva i nasleđe svetorodne dinastije. 12. nedelja predavanje - Heraldika obnovljene Srbije i Crne Gore Teritorijalna heraldika. Krst i ocila u ilirskoj heraldici: grb Srbije. Stematografija. Ustaničke zastave i pečati. Prvi grb obnovljene Srbije. Beli orao u Stematografijama. Dvoglavi orao u I i II srpskom ustanku. Diskretni orao Kneževine Srbije. Orao u narodnoj umetnosti Srba. 13. nedelja predavanje - Na orlovim grudima Grb Kraljevine Srbije, Kraljevine SHS i Jugoslavije. Orao u ratu i izbeglištvu. SR Jugoslavija i Srbija i Crna Gora.
14. nedelja - - Provera znanja - 15. nedelja predavanje - Završna razmatranja i diskusija. -
Literatura i izvori podataka: Opsta obavezna Literatura P. Anđelić, Srednjovjekovni pečati iz Bosne i Hercegovine, Sarajevo 1971. A. Ivić, Stari srpski pečati i grbovi, Novi Sad 1910. Aleksandar Palavestra, Ilirski grbovnici i drugi heraldički radovi, Beograd 2010. (str.53-110) Aleksandar Solovjev, Istorija srpskog grba i drugi heraldički radovi, priredio i komentare napisao Aleksandar Palavestra, Beograd 2000.(str 21-119) D. Spasić, A. Palavestra, D. Mrđenović, Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele, Beograd 1991. (drugo izdanje - tekstovi o grbovima). Dragomir Acović, Heraldika i Srbi, Beograd, 2008 (str. 13-216; 564-675) Opsta dopunska Literatura C. Fox Davies, A complete Guide to Heraldry, London 1985. O. Neubecker, Heraldry, Sources, Symbols and Meaninig, London 1988. Stephen Slater, The Illustrated Book of Heraldry, London 2006. Dragomir Acović, Heraldika i Srbi, Beograd, 2008. M. Popović, Heraldički simboli na beogradskim javnim zdanjima, Beograd 1997. S. Novaković, Heraldički običaji u Srba u primeni i književnosti, Istorija i tradicija. Beograd 1982. S. Ćirković, Dopune i objašnjenja, u Stojan Novaković, Istorija i tradicija, Beograd 1982. |
