Kurs: Potrošačko društvo i urbani stilovi života (osn.)
Predavači

dr Mina Petrović, redovni profesor

izborni kurs
Broj bodova: 6.00
Sadržaj kursa: Teorijski, kurs se zasniva na sociologiji prostora i sociologiji konzumerizma. Prostor se poima relaciono, kao produkt društvenih odnosa u domenu doživljenog, zamišljenog i življenog prostora, što ukazuje na njegov simbolički značaj. To je i osnovna veza prostora i praksi potrošnje koje se konceptualizuju pojmom stila života. Pojam urbanog stila života posmatra se kao poseban koncept, povezan sa shvatanjem prostora kao javnog dobra, čija se produkcija društveno kontekstualizuje kroz iskustvo gradova različitog razvojnih modela. Na praktičnom nivou, studenti se bave istraživanjem standardizacije odnosno diferencijacije stilova života kao dimenzija identitetskih procesa, te kako oni utiču na modele prisvajanja gradskog prostora, njegov urbanitet (različitost, javnost, dostupnost) i kvalitet.
Cilj izučavanja kursa: Unapređenje sposobnosti za analizu strukturnih uslova i akterskih startegija koje oblikuju dostupnost, način upotrebe, i značenja urbanog prostora, kako u javnoj (grad) tako i u semi- javnoj sferi (susedstvo) i određuju nivo kvaliteta života.
App.preduslovi_za_polaganje: Za uspešno pohadjanje ovog kursa potrebno je poznavanje opšte sociološke teorije, urbane sociologije, kao i određenih aspekata sociologije kulture,ekonomske sociologije i sociologije politike.
Oblici nastave: Predavanja i vežbe - seminari, prezentacije. Studenti razvijaju istraživanje neke od tema, od teorijskog okvira, predmeta, ciljeva i hipoteza do instrumenta i njegovog testiranja pilot istraživanjem.
Plan kursa:
1. nedelja
predavanje - Relaciono shvatanje prostora
Sociologija prostora - dodatna vrednost razumevanju društvenosti.Doživljaj – značenje – identitet - vezanost za prostor. Lefevrova trijada u proučavanju prostora kao društvenog proizvoda
2. nedelja
predavanje - Grad kao generator urbanog stila života
Pojam životnog stila, pojam urbaniteta, između zajedništva i indiferentnosti, značaj javnih i semi-javnih prostora, grad kao zajednica
3. nedelja
seminar - Prostorna refleksija socijalne diferencijacije - životni stil i prostor
Stratifikacijska dinamika - različiti pristupi pojmu životni stil, distinkcije u potrošnji i socio-prostorne promene - distinkcije potrošnje prostoru i prostora potrošnje, zajednica kroz potrošnju (životni stil) - (de)teritorijalizacija
4. nedelja
predavanje - Razvoj konzumerizma i prostori potrošnje
Konzumerizam kao mehanizam društvene integracije i regulacije, pitanje slobode izbora - potrošnja kao igra, podele u sektoru potrošnje, istorija konzumerizma kroz prostore potrošnje i njihove aktere, paradoks potrošnje
5. nedelja
predavanje - Urbani prostor kao spektakl potrošnje
Ekonomija simbola, mekdiznifikacija i brendiranje - identitet potrošača i prostora potrošnje, mogućnosti glokalizacije, pojam nemesta i globalizovanih miljea, autentičnost i javnost (gradskog) prostora.
6. nedelja
predavanje - Simbolički kapital susedstva - diverzifikacija rezidencijalnih modela
Koncept susedstva, koncepti teritorijalizacije, socijalnog miljea, habitusa, susedstvo kao simbolički kapital ili kao zajednica, ekološka i moralna područja, življeni prostor
7. nedelja
predavanje - Stil života korporativne srednje klase i oblikovanje prostora
Masovna potrošnja, suburbanizacija - ideal male zajednice, zapostavljanje različitosti, povlačenje iz javnog prostora, specifičnost kolektivnog stanovanja - nova stambena naselja na obodu grada
8. nedelja
predavanje - Nova kreativna klasa - stil života i produkcija/potrošnja grada
Džentrifikacija kao prva manifestacija postmodernog grada - promena ponude i tražnje u prostoru, prostori reprezentacije, vrednovanje različitosti na distancu, diverzifikacija fenomena - kontekst i akteri.
9. nedelja
predavanje - Ograđene zajednice - ekologija straha
Disolucija urbaniteta - različitosti i javnosti, moralni minimalizam, eufemizam zajednice, pojmovi privotopie i klubizacije.
10. nedelja
predavanje - Marginalni društveni akteri i prostor: siromaštvo kao stil života
Susedstvo kao kontekst, geto, slam, beskućništvo – značenja, identiteti, probijanje zatvorenog kruga siromaštva
11. nedelja
predavanje - Potkulture u prostoru
Etničke zajednice - istorijat tretmana u gradskom prostiru, od asimilacije ka multikulturalizmu, potkulture mladih - novi tribalizam, reprezentacije prostora
12. nedelja
predavanje - Rodni i seksualni identitet u prostoru
Ograničenja žena u javnom prostoru, gej urbanizam, klasne distinkcije unutar homoseksualnih zajednica
13. nedelja
predavanje - Informaciona tehnologija, promene stila života i upotrebe prostora
Transformacija društvenosti, transmisiona i prokreativna funkcija IT, sajber prostor - sajber mesto, nove dimenzije socioprostorne (ne)pravde, koncept nadzirućeg društva/grada
Literatura i izvori podataka:
Opsta obavezna Literatura
Čaldarović Ognjen (2011), Urbano društvo na početku 21. stoljeća – osnovni sociološki procesi i dileme, Zagreb: HSD, Naklada Jasenski i Turk.
Hirt, S. Pertrović, M. (2011) The Belgrade wall: The proliferation of gated housing in the Serbian capital after socialism, International Journal of Urban and regional Research, Vol. 35. No.4
Čejni, D. (2003) Životni stilovi,Beograd: Clio.
Fajf, N. (2002) Prizori ulice, Beograd: Clio, str. 109-130; 287-309; 351-384.
Gieryn, T.A. 2000. A space for place in sociology. Annu. Rev. Sociol. 26:463–96.
Hromadžić, H. 2012. Konzumeristički kapitalizam: epoha produkcije imaginarija potrošačke želje. Sociologija i prostor, 50 (1):45-60.
Mina Petrović, (2009) Transformacija gradova – depolitizacija urbanog pitanja, ISI FF, Beograd .
Petrović, M. (2008) "Istraživanje socijalnih aspekata urbanog susedstva", Sociologija, br. 1.
Petrović, M. (2010) Potrošnja domaćinstava i socijalna diferencijacija u Srbiji 2003-2007, u S. Cvejić (ur.) Suživot sa reformama, Beograd : ISI FF, str. 125-152.
Tomanović, S. i Petrović M.(2010) “Children’s and parents’ perspectives on risks and safety in three Belgrade neighborhoods”, Children’s Geographies, Vol. 8. No.2, 141 — 156.
Tomić-Koludrović, I. (2002) Postindustrijska modernizacija društva, novi individualizam, Mikro-makro konceptualizacija životnog stila, U: Tomić-Koludrović, I. I Leburić, A. Socilogija životnog stila. Zagreb: HSD, str. 13-58; 147-175.
Vujović, S. I M. Petrović (2005) Urbana sociologija, ZUNS, Beograd.
Opsta dopunska Literatura
Žil Lipovecki. 2008. Paradoksalna sreća: Ogled o hiperpotrošačkom društvu. Zagreb: Antibarbarus, str. 15-94. (e-format)
Clarke, D. (2003) The Consumer Society and the Postmodern City, Routledge, 2003.
Featherstone, M. (1991) City Cultures and Post-modern Lifestyles, Consumer Cultures and Postmodernism, 1991. Sage Publication, ch.7.
Florida, R (2002) Cities and the Creative Class, New York: Basic Books
Ognjen Čaldarović i Jana Šarinić, 2008. Suvremena komunikacijska tehnologija i urbana sredina - prostor, mjesta, vrijeme, Socijalna ekologija, 17(4): 331-341. (e-format)
Petrovic, D. 2008. U medjumrežju: internet i novi obrasci društvenosti. Beograd: ISI FF i Saobraćajni fakultet UB.
S.Stanić (2011) (Post)socijalnost u savremenom potrošačkom prostoru. Sociologija i prostor, br.189: 3-24. (e-format)
Stanilov, K. (ed) 2007 The Post-Socialist City, Springer.
Zelman, M.G., i Z.Zelman. (2010) Uvod u sociologiju zajednica. Zagreb: Institut društvenih znanosti Ivo Pilar, str. 21-81. (e-format)
Zeman, Zdenko (2007). Identitetske strategije: u potrazi za smislom. Društvena istraživanja, god. 16, br. 6 (92), str. 1015-1029
Zukin, S, (1998) Urban Lifestyles: Diversity and Standardisation in Spaces of Consumption, Urban Studies, vol. 35, no 5-6, 825-839.