Hodočašća u XXI veku: studije slučaja tri svetilišta u Srbiji (Kalemegdanska Sv. Petka, Bogorodica Đuniska i Majka Božja Tekijska)

U monografiji HODOČAŠĆA U 21. VEKU autorke dr Dragane Radisavljević-Ćiparizović predmet istraživanja na nivou opservacije, sociološke analize i deskripcije obuhvata tri studije slučaja svetilišta u Srbiji. To su kapela Sv. Petke na Kalemegdanu u Beogradu, Pokrov Presvete Bogorodice u Đunisu kod Kruševca u Centralnoj Srbiji, i svetilište Majke Božje Tekijske kod Petrovaradina u Vojvodini. Prva dva svetilišta pripadaju pravoslavnoj, a treće rimokatoličkoj konfesiji. Osnovna teza knjige je da sve tri svetinje posećuju ljudi bez obzira na veroispovest, tj. da je reč o mešovitim hodočašćima. To posebno dokazuju Romi muslimani, koji idu u ove svetinje na velike hrišćanske praznike. Cilj istraživanja je bio da se upoznaju neke karakteristike savremenih hodočasnika u Srbiji, njihovi motivi, religijsko iskustvo, kao i uticaj hodočašća na njihov svakodnevni život... Ovom studijom dobijen je sistematičniji uvid u društveni i duhovni život vernika-hodočasnika, ali i hodočašća kao rituala, pa i glavnih tokova hodočasničkog turizma u Srbiji... Dr Dragana Radisavljević-Ćiparizović je vrlo pouzdana, odgovorna, jasna i odmerena sociološkinja, kako po svojim teorijskim pretpostavkama i metodološkim načelima, tako i u konkretnoj analizi i interpretaciji predstavljene empirijske građe. NJena monografija će stoga biti dragoceno, nezaobilazno štivo za naše istraživače u oblasti sociologije religije, ali i sociologije kulture, sociokulturne antropologije, teologije i drugih humanističkih nauka i disciplina.

(Iz recenzije dr Milana Vukomanovića)

U ovoj monografiji se polaže akcenat na odnos između crkvene religije i religioznosti kao ličnom verničkom iskustvu... Dragana Radisavljević-Ćiparizović zastupa gledište onih autora koji smatraju da za proučavanje višestruko kompleksnih pojava, kao što su religija i religioznost, statistika nije dovoljna. Brojevi i procenti ne govore o tome kako vernici osećaju sudelovanje u obredu, koji može biti rezultat dubokog verskog opredeljenja, ali i tradicija, društvena prisila ili pomodarstvo. Zato ona smatra da je za razvoj sociologije religije od velike važnosti razvoj kvalitativne metodologije i opredeljuje se za višestruku studiju slučaja. Iz istog razloga se odlučuje za fenomenološki teorijski pristup, koji u centar pažnje stavlja sveto (numinozno), religijski doživljaj, religijsko iskustvo, transcedentno... Ovo je svakako jedan od pionirskih radova u srpskoj sociologiji religije, s obzirom na teorijski značaj obrađene teme, teorijsko-metodološki okvir istraživanja, značaj i obuhvatnost iskustvenog proučavanja, konsultovanu literaturu, kao i inventivnost sociološkog pristupa, s obzirom na nedovoljnu istraživanost same pojave...

(Iz recenzije dr Dragoljuba B. Đorđevića)