|
Kurs: Srpska umetnost novog veka II (osn.) U okviru predmeta: Srpska umetnost novog veka II Predavači dr Nenad Makuljević, redovni profesor dr Ana Kostić Đekić, vanredni profesor dr Irena Ćirović, docent obavezni kurs Broj bodova: 10.00 Sadržaj kursa: Sadržaj predmeta obuhvata sistematski pregled srpske umetnosti od 1800. do 1914. Predavanja na kursu su podeljena u dva osnovna modula .U prvom se obrađuju idejne i društvene osnove kao i glavni akteri i tokovi umetničkog života dok se u drugom proučavaju namena i delovanje srpske umetnosti do 1914.
Cilj izučavanja kursa: Cilj predmeta je da studenti steknu osnovna znanja o idejnim osnovama, akterima, likovnom jeziku, topografiji i nameni srpske umetnosti i vizuelne kulture od 1800. do 1914. App.preduslovi_za_polaganje: Uslov za slušanje i polaganje ispita je da su studenti odslušali i položili predmet Srpska umetnost novog veka I Oblici nastave:
Nastava se izvodi dva semestra, na predavanjima i vežbama. Važan deo nastave je praktična primena znanja na vežbama i stručnoj praksi.Vežbe su sinhronizovane sa nastavom na kursu. One se uglavnom odvijaju pred umetničkim delima koja se nalaze na području grada Beograda a koja se izučavaju u okviru rada na predmetu.Vežbe su organizovane tako da se studenti, od kojih se zahteva aktivno učešće,upoznaju sa originalnim umetničkim delima, pojmovima istorije umetnosti novog veka, dopunskom literaturom i tumačenjem vizuelnog materijala.Kroz rad na vežbama studenti aktivno pripremaju ispit i upoznaju se sa metodologijom izučavanja srpske umetnosti novog veka. Plan kursa: 1. nedelja predavanje - Uvodno predavanje Na uvodnom predavanju studenti se upoznaju sa planom rada na predmetu i metodološkim osnovama za proučavanje srpske umetnosti novog veka. 2. nedelja predavanje - Balkanski kulturni model Balkanski kulturni model predstavlja jedan od okvira u kome se odvijala srpska umetnost i vizuelna kultura. Na času se analiziraju uslovi za nastanak balkanskog kulturnog modela i njegove karakteristike. Literatura: N. Makuljević, The «Zograph» Model of Orthodox Painting in Souteast Europe 1830-1870, Balcanica XXXIV (2004), 385-405 3. nedelja predavanje - Zografi Srpsku ikonopisačku scenu u balkanskom kulturnom modelu obeležili su zografi poput Janje molera, Konstantina Mihailovića, Diča zografa i drugih. Na času se upoznaje sa njihovim opusom i poetikom zografskog ikonopisa. Literatura: Ikonopis Vranjske eparhije, prired. M. Timotijević- N. Makuljević, Beograd 2005; Saborni hram Svete Trojice u Vranju, prir. N. Makuljević Vranje 2008. 4. nedelja predavanje - Evropske umetničke ideje i srpske slikarska praksa u početkom XIX veka Kraj XVIII i početak XIX veka obeležila je koegzistencija više slikarskih pokreta širom Evrope. Srpski slikari školujući se na likovnim akademijama razvijaju, u ovom periodu, poetiku koja sledi barokne pouke, prosvetiteljske ali i romantičarske koncepcije. Na času studenti se upoznaju sa osnovama akademskih koncepcija kao i kasnijim radovima Arse Teodorovića koji je svojim uticajem upravo obeležio ovo doba kao i slikara poput Arsenija Jakšića, Konstantina Lekića i Pavela Đurkovića. 5. nedelja predavanje - Srpsko slikarstvo sredinom XIX veka U ovom periodu značajne opuse ostavili su slikari poput Konstantina Danila, Jovana Popovića, Nikole Aleksića i Katarine Ivanović. NJihovi opusi i osnovne karakteristike slikarske poetike predstavljaju temu časa. Literatura: M.Nikolajević-O.Mikić, Delo Nikole Aleksića, Novi Sad 1974; Konstantin Danil, Narodni muzej Zrenjanin, Zrenjanin 1961; N. Kusovac, Jovan Popović, Opovo 1971; M. Timotijević-R. Mihailović, Katarina Ivanović, Beograd 2004. 6. nedelja predavanje - Dimitrije Avramović , Anastas Jovanović, Pavle Simić Vodeći srpski slikari polovine XIX veka koji su snažno uticali na oblikovanje likovne i vizuelne kulture ovog doba.Specifičnost njihovog rada ogleda se u primeni nazarenskih koncepcija u crkvenom slikarstvu. Literatura: P. Vasić, Dimitrije Avramović, Beograd 1971; P. Vasić, Život i delo Anastasa Jovanovića prvog srpskog litografa, Beograd 1962; O. Mikić-L. Šelmić, Delo Pavla Simića (1818-1876), Novi Sad 1979. 7. nedelja predavanje - Novak Radonić-Đura Jakšić Đura Jakšić, slikar i pesnik, predstavlja jedinstvenu ličnost u srpskoj kulturi. U svom radu zastupao je nacionalnu ideologiju i prvenstveno se bavio istorijskim portretnim slikarstvom. Novak Radonić se takođe bavio književnim i slikarskim radom. NJegov opus karakteriše očuvani veliki broj crtež i jedinstveno interesovanje za sopstvenu ličnost, što se ogleda u velikom broju autoportreta. Literatura: N.Kusovac-M.Jovanović-G. Petrović, Đura Jakšić, slikarstvo, Beograd 1978; M. Jovanović, Novak Radonić, Ada 1979. 8. nedelja predavanje - Steva Todorović – Nikola Marković Jedan od najuglednijih slikara kod Srba bio je Steva Todorović. On je tokom druge polovine XIX veka uticao na tokove rkvenog slikarstva i bio jedan od vodećih portretista građanskog društva u Srbiji. Nikola Marković je zastupao iste pozicije u crkvenom slikarstvu, poput Todorovića, i realizovao veći broj ikonostasa. Literatura: Nenad Makuljević, Crkvena umetnost u Kraljevini Srbiji (1882-1914), Beograd 2007,150-156.
Grupa autora, Steva Todorović (1832-1925), Beograd 1950. 9. nedelja predavanje - Đorđe Krstić i Polemika o pravoslavnosti Snažan doprinos transformaciji srpskog slikarstva dao je Đorđe Krstić. Obrazovan na minhenskoj akademiji, on je u srpsko slikarstvo uneo aktuelne simbolističke tokove. Posebnu pažnju srpske javnosti privukao je njegov rad na ikonostasu Saborne crkve u Nišu. To je bilo i povod za polemiku o pravoslavnosti, u kojoj su iskazani savremenih teorijski pogledi o sakralnoj umetničkoj praksi. Literatura: Nenad Makuljević, Crkvena umetnost u Kraljevini Srbiji (1882-1914, beograd 2007,141-150. 10. nedelja predavanje - Crkveni slikari školovani u Rusiji Posebnu grupu slikara čine umetnici, koji su obrazvani u ruskim školama. Nastas Stevanović, Lazar Krdžalić, Milutin Marković bili su pitomci srpske države i autori čiji su rad prihvatali crkveni krugovi.
Literatura: N. Makulljević, Crkvena umetnost u Kraljevini Srbiji (1882-1914, Beograd 2007,159-180. 11. nedelja predavanje - Simbolistički tokovi Krajem XIX veka dolazi do izgradnje simbolističkog pristupa u srpskoj umetnici. Na času se proučavaju slikari koji konstituišu simbolističke okvire poput Stevana Aleksića, Leona Koena, Riste Vukanovića 12. nedelja predavanje - Akademski tokovi: Paja Jovanovića –Uroš Predić Krajem XIX i tokom prvih decenija XX veka traje akademska slikarska praksa. Kod Srba nju zastupaju Paja Jovanović i Uroš Predić. Ovi slikari, obrazovani na bečkoj akademiji, ispunjavaju najreprezentativije narudžbine u istorijskom i crkvneom slikarstvu. 13. nedelja predavanje - Skulptura kod Srba u XIX veku Tokom XIX veka kod Srba se razvija i skulptura. Prvi srpski vajari su Petar Ubavkić, Đorđe Jovanović, Simeon Roksandić . Na času se izučavaju njihovi opusi. 14. nedelja predavanje - Manastiri i kult relikvija Na ovom času izučava se uloga manastira i kulta relikvija u XIX veku. Posebna pažnja posvećena je manastirima Dečani, Studenica i Vrdnik i kultovima Svetog Stefana Dečanskog, Svetog Stefana Prvovenčanog i Svetog kneza Lazara.
15. nedelja predavanje - Liturgija i umetnost u XIX veku Za potrebe obavljanja liturgije vizuelno se uobličava prostor hrama i proizvodi niz bogoslužbenih predmeta i svešteničkih odeždi. 16. nedelja predavanje - Ikonostas Jednu od najvažnijih celina u prostoru hrama predstavlja ikonostas. Tokom XIX veka postoji više različitih formi oltarske pregrade.Na času se izučavaju ikonostasi karakteristični za hramove u Vaseljenskoj patrijaršiji, kao i niske oltarske pregrade, razvijane u skladu sa istorističkim zahtevima. 17. nedelja predavanje - Zidno slikarstvo Tokom XIX veka nastaje i niz velikih kompleksa zidnog slikarstva. Principi i programi zidnog slikarstva razlikuju se u zavisnosti od jurisdikcije Vaseljenske patrijaršije ili Karlovačke i Beogradske mitropolije, što se na času i pokazuje na najreprezentativnijim primerima –Saborne crkve u Beogradu i Saborne crkve u Vranju. 18. nedelja predavanje - Knez Miloš i umetnost Jedno od najznačajnijih polja vladarskih propagandi odvijao se putem vizuelne kulture. Razvijena politička propagandna upotreba umetnosti nastaje za kneza Miloša. 19. nedelja predavanje - Karađorđevići U okviru vizuelne kulture značajno mesto zauzizima propaganda dinastija Karađorđevića. Knez Aleksandar i kralj Petar nju sprovode korišćenjem kulta Karađorđa, naručivanjem portreta, izgradnjom dvora i mauzoleja na Oplencu.
20. nedelja predavanje - Vladarska ideologija i umetnost Kneza Mihaila, Kralja Milana i Kralja Aleksandra O Tokom perioda druge vladavine dinstije Obrenovića propaganda i vizuelna kultura bile su usmerene ka održanju kulta kneza Miloša i Takovskog ustanka, izgradnjom kulta kneza Mihaila i uklapanjem u aktuelne tokove obnove srednjovekovlja 21. nedelja predavanje - Vladarska ideologija i umetnost Kneza Mihaila, Kralja Milana i Kralja Aleksandra O Tokom perioda druge vladavine dinstije Obrenovića propaganda i vizuelna kultura bile su usmerene ka održanju kulta kneza Miloša i Takovskog ustanka, izgradnjom kulta kneza Mihaila i uklapanjem u aktuelne tokove obnove srednjovekovlja. 22. nedelja predavanje - Javna funkcija umetnosti Umetnost i vizuelna kultura imale su u XIX veku i javnu funkciju. Putem podizanja i ukrašavanja javnih zdanja, javnih spomenika i održavanjem artificiranih javnih svečanosti delovalo se u javnom prostoru. Na času se izučavaju struktura i najznačajnija javna zdanja, spomenici i održane javne svečanosti. 23. nedelja predavanje - Privatna namena Tokom XIX veka umetnost i vizuelna kultura imali su značajnu ulogu u izgradnji privatnog života. To se ostvarivalo podizanjem i dekorisanjem domova, naručivanje portreta, opremanje domaćinstva artificiranim i luksuznim predmetima kao i nošenjem različitih tipova kostima. 24. nedelja predavanje - Umetnost i društvo Složeni odnos umetnosti i aktuelnih društvenih tokova izgrađivao se putem izgrađivanja slike o sebi kao i projekciju slike o drugom. U vizuelnoj kulturi to je uslovio čitav niz dela orijentalizma 25. nedelja predavanje - Umetnost i nacionalizam Jedna od najznačajnijih pojava XIX veka bio je nacionalizam. U kulturi nacionalizma vizuelna kultura imala je značajno mesto. Putem vizuelnog izgrađivala se nacija, promovisao kult heroja i podsećalo na slavnu prošlost. 26. nedelja predavanje - Umetnost i propaganda Karakteristika angažovanog delovanja vizuelne kulture jeste njena upotreba u propagandne svrhe. To je uslovilo niz slikarskih dela ali i obimnu produkciju karikature.
Literatura i izvori podataka: Opsta obavezna Literatura B.Vujović, Umetnost obnovljene Srbije 1796-1848, Beograd 1986;D.Medaković, Srpska umetnost u XIX veku, Beograd 1981;N. Makuljević, Umetnost i nacionalna ideja u XIX veku, Beograd 2006. Opsta dopunska Literatura M.Jovanović, Među javom i med snom, Srpsko slikarstvo 1830-1870, Galerija SANU knj.71,Beograd 1992;N. Makuljević, Crkvena umetnost u Kraljevini Srbiji 1882-1914, Beograd 2007. |
