|
Kurs: Teorije umetnosti (osn.) U okviru predmeta: Teorije umetnosti Predavači dr Predrag Dragojević, redovni profesor obavezni kurs Broj bodova: 4.00 Sadržaj kursa: Izvori teorija umetnosti; vrste i predmeti teorija umetnosti; teorijski sistemi od Aristotela do kraja 20. veka; predmeti teorija umetnosti kao osnov njihovog povezivanja; naučne osnove teorije umetnosti; teorijska mišljenja o elementima i fazama razvoja umetnosti.
Mogući naglasci na naučno nedovoljno ispitana područja likovnog izražavanja i prepoznavanje teorijskih problema u njima. Cilj izučavanja kursa: Predstaviti pojedinačne teorijske sisteme vodećih istraživača umetnosti 18-20.veka. Označiti glavne teorijske probleme u tim sistemima. Ukazati na naučne osnove tih teorija. Pokazati načine formiranja teorije umetnosti. App.preduslovi_za_polaganje: Položen ispit iz predmeta Pisanje o umetnosti. Završene predispitne obaveze iz predmeta Metodologija istorije umetnosti. Oblici nastave:
Predavanja sa projekcijama, debate i grupni rad. Plan kursa: 1. nedelja predavanje - Uvod. Definicije teorije. Stanovišta o teoriji umetnosti. Izvori, literatura Putevi ka teoriji: nastanak teorije umetnosti iz (umetničkog) iskustva, iz filozofije, iz većeg broja nauka (koje mogu činiti sistem nauke o umetnosti). Odnos istorije umetnosti i teorije umetnosti (od prakse do metoda, od metoda do naučnosti, od naučnosti do teorijskog sistema). Literatura: A.N.Vajthed, Nauka i moderni svet, Beograd 1976, 33-56 (izvori moderne nauke); 81-103 (17.v); 104-127 (18.v); 156-179 (19.v); 180-199 (relativnost); 236-257 (apstrahovanje); 212-235(nauka i filozofija) 2. nedelja predavanje - Geografski pristup u nauci o umetnosti Veza umetničkog dela sa svim delovima i vidovima stvarnosti, i umetničko delo kao predmet svih nauka. Umetničko delo kao izraz geografskih činilaca. Nastanak i razvoj geografije umetnosti (glavni zastupnici, osnovne knjige u istoriografiji nauke o umetnosti). Karakteristike, metodi i varijante tog pristupa; umetnička topografija. Pojmovi vezani za geografiju umetnosti. O primeni znanja geografije u praksi istoričara umetnosti. 2. nedelja seminar - Umetnička praksa kao izvor teorije Umetnikove beleške, prepiska, autobiografija, umetnička izjava (statement), manifest, traktat, kritika, esej, istorija, teorijski zapisi. 3. nedelja predavanje - Antropološki pristup u nauci o umetnosti Uvod, veza sa prethodnim postupkom tumačenja umetnosti: od geografije do antropologije. Definicija, nastanak i razvoj antropološkog pristupa umetnosti. Karakteristike, pojmovi vezani za taj pristup. Podaci o primeni znanja iz antropologije (kulturne, i fizičke) u praksi istoričara umetnosti. 4. nedelja predavanje - Psihološki pristup u nauci o umetnosti (1) Uvod, veza sa prethodnim pristupom: od "definisanja" čoveka, do ljudske psihe kao njegove suštine. Definicija, nastanak i razvoj psiholoških tumačenja umetnosti (glavni zastupnici u istoriografiji nauke o umetnosti). Karakteristike, metodi i varijante pristupa; psihologija umetnosti i nauka o umetnosti; psihološke teorije umetnosti i teorija umetnosti. Literatura: S. Frojd, Iz kulture i umetnosti (o Leonardu; o Mikelanđelovom Mojsiju);
E. Kris, Psihoanalitička istraživanja umetnosti, Beograd 1970;
L. S. Vigotski, Psihologija umetnosti, Beograd 1975. 5. nedelja predavanje - Psihološki pristup u nauci o umetnosti (2) Pojmovi vezani za psihologiju, upotrebljavani u nauci o umetnosti. Osnovno o mogućnostima primene znanja i (eventualno) metoda psihologije u praksi istoričara umetnosti. Umetničko delo kao izraz psihičkih činilaca. Literatura: P. Ognjenović, Psihološka teorija umetnosti, Beograd: Institut za psihologiju 1997, 9-215. 6. nedelja predavanje - Tehnički i tehnološki pristup tumačenju umetnosti Uvod, veza sa prethodnim pristupom: duhovno i materijalno u umetničkom delu. Definicija tehničkog tumačenja umetnosti (glavni zastupnici, važnije knjige); značaj u istoriji nauke o umetnosti. Karakteristike pristupa, pojmovi. O primeni tehnoloških i tehničkih znanja u praksi istoričara umetnosti. Umetničko delo kao materijalni predmet. 7. nedelja predavanje - Arheološki pristup u nauci o umetnosti Uvod, veza sa prethodnim pristupom: od materije u umetničkom delu do dela kao izraza materijalne kulture. O nastanku i razvoju arheologije. Naučnost arheoloških metoda kao značajan činilac u razvoju istorije umetnosti. Istorija umetnosti i arheologija, istorija odnosa i mogućnosti saradnje. Umetničko delo kao civilizacijski predmet. 8. nedelja predavanje - Sociološki pristup u nauci o umetnosti Uvod, veza sa prethodnim pristupom: od kulture do organizacije društva koje kulturu "proizvodi". Definicija, karakteristike, metodi i varijante sociološkog pristupa umetnosti. Socijalna istorija umetnosti. Sociologija umetnosti. Pseudosociologija. Pojmovi vezani za sociološko tumačenje umetnosti. O primeni znanja i metoda socioloških istraživanja u praksi istoričara umetnosti; potrebe i mogućnosti saradnje sa sociolozima. Umetničko delo kao izraz društvenih okolnosti ili kao društveni akt. Literatura: A. Hauzer, Socijalna istorija umetnosti i književnosti, Beograd 1966; A. Hauzer, Sociologija umjetnosti, I-II, Zagreb 1986. 9. nedelja predavanje - Istorijski pristup u nauci o umetnosti Uvod, veza sa prethodnim pristupom: od strukture do razvoja društva. Likovnost kao predmet istorijske nauke i pomoćnih istorijskih disciplina. Pitanja vezana za definisanje istorijskih ličnosti, događaja i procesa. Odnos istorije i istorije umetnosti. Uloga istorijske nauke u praksi istoričara umetnosti. Istorijsko mišljenje. Istorija umetnosti kao koncept. Umetničko delo kao izraz ili kao deo istorijskih događaja. 10. nedelja predavanje - Informatički pristup u nauci o umetnosti Definicija. Karakteristike, metodi i varijante ovog pristupa. Pojmovi po kojima se prepoznaje. Osnovno o primeni teorije informacija u praksi istoričara umetnosti. Problemi na koje s pravom ukazuje ovaj pristup. Nedoumice koje izaziva u praksi. Pitanje definisanja ili vrednovanja umetnosti. Pitanje pouzdanosti i promenljivosti korišćenih formula. Problemi merljivosti. Literatura: U. Eko (prir.) Estetika i teorija informacija, Beograd 1977;
A. N. Vajthed, Nauka i moderni svet, Beograd 1976;
M. Koen-E. Najgel, Uvod u logiku i naučni metod, Beograd 1965, 1982, 301-309; 313 11. nedelja predavanje - Matematički pristup u nauci o umetnosti Definicija, karakteristike, prepoznatljivi pojmovi vezani za ovaj pristup. Metodi matematičke analize. Jezik matematike. Neophodnost matematizacije. Mogućnosti i ograničenja matematike u tumačenju umetničkog stvaralaštva. Matematičko u nastanku likovnih dela - istorijska činjenica ili način mišljenja tumača umetnosti. Primena matematike u praksi istoričara umetnosti; nedoumice ili nepoverenje koje izaziva. 12. nedelja predavanje - Semiotika u nauci o umetnosti Definicija, karakteristike, prepoznatljivi pojmovi ovog pristupa. Mogućnosti semiotičkog tumačenja likovnog dela. Literatura: Ch. Moris, Osnove teorije o znacima (1932), Beograd 1975;
U. Eko, Kultura, informacija, komunikacija, Beograd 1973;
B. A. Uspenski, Poetika kompozicije; Semiotika ikone, Beograd 1979.
13. nedelja predavanje - Literarni i umetnički pristup Odlike tumačenja likovnih dela književnim ili drugim likovnim delima. Oblici saznanja kroz umetnost. karakteristike, metodi i varijante pristupa pojmovi vezani za te pristupe osnovno o primeni u praksi; dobre i loše strane literarnosti u tekstu istoričara umetnosti Umetničko delo kao pojava nedostupna naučnom tumačenju. Literatura: M. Popović, Ishodište slike, Beograd: Nolit 1983, 5-226.
13. nedelja predavanje - Literarni i umetnički pristup Odlike tumačenja likovnih dela književnim ili drugim likovnim delima. Oblici saznanja kroz umetnost. karakteristike, metodi i varijante pristupa pojmovi vezani za te pristupe osnovno o primeni u praksi; dobre i loše strane literarnosti u tekstu istoričara umetnosti Umetničko delo kao pojava nedostupna naučnom tumačenju. Literatura: V. Igo, Bogorodičina crkva u Parizu, poglavlja: «Bogorodičina crkva», «Pariz sa visine», «Ovo će ubiti ono». 13. nedelja predavanje - Literarni i umetnički pristup Odlike tumačenja likovnih dela književnim ili drugim likovnim delima. Oblici saznanja kroz umetnost. karakteristike, metodi i varijante pristupa pojmovi vezani za te pristupe osnovno o primeni u praksi; dobre i loše strane literarnosti u tekstu istoričara umetnosti Umetničko delo kao pojava nedostupna naučnom tumačenju. Literatura: Eseji o umetnosti, Novi Sad i Beograd 1966, 337 i dalje;
I. Andrić, Zapisi o Goji (eseji), Novi Sad 1961;
M. Crnjanski, Knjiga o Mikelanđelu, Beograd 2008. 14. nedelja - - Zaključna razmatranja. Evaluacija. Zaključna razmatranja o naučnim putevima ka teoriji umetnosti.
Studentsko vrednovanje nastave.
15. nedelja - - PRIPREMA ZA ISPIT
Literatura i izvori podataka: Opsta obavezna Literatura M. B. Protić, «Struktura i značenje umetničkog dela», u: Oblik i vreme, Beograd 1979, 21-43; 76-152; 185-217. Opsta dopunska Literatura Grupa autora i M. B. Protić, Ideje srpske umetničke kritike i teorije, I-III, Beograd: Muzej savremene umetnosti 1980-1981. R. Arnhajm, Umetnost i vizuelno opažanje. Psilohogija stvaralačkog gledanja - Nova verzija, Beograd 1987. P. Dragojević, Elementi neoklasicizma. Nastanak i sklop jednog stila u likovnim umetnostima, Beograd 2001. |
