|
Kurs: Uvod u istoriju umetnosti I (osn.) U okviru predmeta: Uvod u istoriju umetnosti I Predavači dr Branislav Todić, redovni profesor u penziji dr Zoran Rakić, vanredni profesor obavezni kurs Broj bodova: 10.00 Sadržaj kursa: Program predmeta je tematski i podeljen je u nekoliko celina. U prvoj celini se pruža sistematski pregled tipova sakralnih građevina, osnovnih arhitektonskih elemenata i delova hrišćanskog hrama. Druga obuhvata pojam, namenu i istorijat ikone, ikonostasa, bogoslužbenih predmeta i knjiga kao i slikanog ukrasa u rukopisnim knjigama. Najobimnija celina posvećena je izučavanju ikonografije i simbolike istočnog i zapadnog hrišćanstva, njihovim izvorima i načinu predstavljanja pojedinih svetitelja, ciklusa i simbola. Cilj izučavanja kursa: Cilj predmeta je da studenti steknu osnovna znanja o osnovnim arhitektonskim elementima, tipovima i osnovnim delovima hrišćanskog hrama, bogoslužbenim predmetima i njihovoj nameni kao i o ikonografiji i simbolici istočnog i zapadnog hrišćanstva. App.preduslovi_za_polaganje: Pohađanje nastave prema statutu fakulteta. Oblici nastave:
Nastava se izvodi tokom dva semestra, u okviru predavanja i vežbi, uključujući i rad na terenu. Plan kursa: 1. nedelja predavanje - Uvodno predavanje Upoznavanje sa programom predmeta i literaturom. Pojam i metode istorije umetnosti. Pomoćne istorijske nauke. Istorija umetnosti i umetnička kritika, teorija umetnosti i estetika. Vrste likovne kritike. 2. nedelja predavanje - Pojam arhitekture Pojam arhitekture. Odnos arhitekture i slikarstva. Odnos arhitekture i skulpture. Građevinski materijali i njihova upotreba. 3. nedelja predavanje - Građevinski materijali Prirodni građevinski materijali (kamen, opeka, drvo). Veštački građevinski materijali (beton, armirani beton, čelik, staklo). 4. nedelja predavanje - Osnovni zakoni arhitekture i elementi arhitektonskog oblikovanja Osnovni zakoni arhitekture: funkcija, konstrukcija (elementi konstrukcije) i umetnički izraz. Elementi arhitektonskog oblikovanja: prostor, masa, površina, svetlost i obojenost. 5. nedelja predavanje - Skulptura - opšti pojmovi Skulptura – opšti pojmovi. Odnos skulpture i arhitekture. Odnos skulpture i slikarstva. Podela skulpture: puna skulptura i reljef. Podela skulpture prema nameni: monumentalna, dekorativna i samostalna skulptura. 6. nedelja predavanje - Skulptura - materijali, tehnike, elementi likovnog izražavanja, teme Skulptorski materijali: kamen, drvo, glina (terakota), porcelan, bronza, slonovača, drago kamenje (geme i kameje). Skulptorske tehnike – vajanje, klesanje, livenje, iskucavanje. Elementi likovnog izražavanja u skulpturi – volumen, svetlost, površina, boja. Teme u skulpturi. 7. nedelja predavanje - Slikarstvo - opšti pojmovi Slikarstvo - opšti pojmovi. Odnos slikarstva i arhitekture. Odnos slikarstva i skulpture. Slikarske tehnike: tempera, ulje, freska, mozaik. vitraž, emalj, akvarel, gvaš, pastel, enkaustika. 8. nedelja predavanje - Slikarske tehnike Slikarske tehnike: vitraž, emalj, akvarel, gvaš, pastel, enkaustika 9. nedelja predavanje - Slikarski motivi i teme; apstraktno slikarstvo Slikarski motivi – portret, autoportret, akt, žanr, pejzaž, mrtva priroda. Slikarske teme: mitološke, religiozne, istorijske i alegorijske. Apstraktno slikarstvo. 10. nedelja predavanje - Crtež Crtež – pojam, izražajna sredstva, tehnike izvođenja, crtački materijali i pribor. Vrste crteža: skica, studija, karton. Istorijat crteža. 11. nedelja predavanje - Grafika Grafika. Pojam. Istorijat. Vrste štampe i podela na grafičke tehnike. Visoka (drvorez i linorez) i ravna štampa (litografija). Duboka štampa (bakrorez, bakropis, suva igla, mecotinta, akvatinta). 12. nedelja predavanje - Ikona i ikonostas Ikona i ikonostas. Pojam, namena i istorijat ikone. Tehnike ikonopisa. Vrste ikona: žitijne, minejne, litijske i dr. Razvitak i delovi ikonostasa. Slikani ukras u rukopisnim knjigama: minijatura, zastavica i inicijal. Osnovni pojmovi iz kodikologije i filigranologije. 13. nedelja predavanje - Simbolika Simbolika – pojam, izvori (Fiziolog). Simbolika životinja. Simbolika biljaka, brojeva, boja, strana sveta. Oreol, mandorla, nimb. 14. nedelja predavanje - Literatura o umetnosti u antičkoj Grčkoj i antičkom Rimu Literatura o umetnosti u antičkoj Grčkoj. Poliklet, Duris sa Samosa, Ksenokrat, Platon i Aristotel, Pauzanija. Spisi o arhitekturi. Literatura o umetnosti u antičkom Rimu. Ciceron, Plinije Stariji, Kvintilijan, Dion Hrizostom, Filostrat Stariji, Plotin. Spisi o arhitekturi. Vitruvije. 15. nedelja predavanje - Izučavanje umetnosti u srednjem veku Izučavanje umetnosti u srednjem veku. Tertulijan, Kliment Aleksandrijski, Avgustin, opat Siže, Iraklije, Teofilus, Vilar d` Onekur, Vitelo. Vodiči po svetim mestima. Spisi o umetnosti u Vizantiji. Pavle Silencijarije. Slikarski priručnici. 16. nedelja predavanje - Spisi o umetnosti u Italiji u XIV veku Spisi o umetnosti u Italiji u XIV veku – F. Vilani, Č. Čenini. Spisi o umetnosti u Italiji u XV veku – L. Giberti, K. Landini, L. B. Alberti. 17. nedelja predavanje - Izučavanje umetnosti u razdoblju visoke renesanse i manirizma Izučavanje umetnosti u razdoblju visoke renesanse i manirizma - Leonardo da Vinči, Mikelanđelo, A. Direr, P. Aretino, P. Pino, L. Dolče, Đ. Vazari, Đ-P. Lomaco, Đ. da Vinjola, A. Paladio, K. van Mander. 18. nedelja predavanje - Izučavanje umetnosti u XVII veku Izučavanje umetnosti u XVII veku – Đ. Mančini, Đ-L. Bernini, F. Baldinuči, Đ-P. Belori, N. Pusen, A. Felibjen, R. de Pil, J. Zandrart. 19. nedelja predavanje - Izučavanje umetnosti u XVIII veku Izučavanje umetnosti u XVIII veku – D. Didro, J. Hrist, G. E. Lesing, J. J. Vinkelman, V. Hogart, DŽ. Rejnolds, Đ. B. Viko. 20. nedelja predavanje - Izučavanje umetnosti tokom prve polovine XIX veka Izučavanje umetnosti tokom prve polovine XIX veka – Nemačka (F. Šiler, V. Vakenroder, F. Šlegel), Francuska, Engleska, Italija. Romantizam. Izučavanje umetnosti tokom druge polovine XIX veka – Filološki, ikonografski i atributivni metod. Francuska (Š. Bodler, I. Ten, E. i Ž. Gonkur, E. Fromanten). 21. nedelja predavanje - Izučavanje umetnosti tokom druge polovine XIX veka Izučavanje umetnosti tokom druge polovine XIX veka – Engleska (DŽ. Raskin), Nemačka (K. Šnaze, A. Špringer, J. Burkhart, K. Justi). Bečka škola istorije umetnosti (F. Vikhof, A. Rigl, M. Dvoržak, H. Velflin). Italija (Đ. Moreli). 22. nedelja predavanje - Izučavanje umetnosti u XX veku Izučavanje umetnosti u XX veku. Proučavanje vizantijske umetnosti (N. P. Kondakov, J. Štrigovski, G. Mije, V. N. Lazarev, A. Grabar, K. Vajcman). B. Berenson, A. Fosijon. Ikonološki metod – E. Panofski. Sociologija umetnosti – A. Hauzer. Druga polovina stoleća. 23. nedelja predavanje - Istorija umetnosti kod Srba u XIX veku Istorija umetnosti kod Srba u XIX veku. Izučavanje umetnosti tokom prve polovine XIX veka – L. Mušicki, G. Magarašević, Davidović, V. Karadžić, J. Vujić, D. Avramović, G. Jurišić, I. Kukuljević-Sakcinski, L. Nikolić. Strani istraživači srpskih starina – Bue, Giljferding, F. Kanic. Izučavanje srpske umetnosti tokom druge polovine XIX veka – M. Valtrović, D. Milutinović. 24. nedelja predavanje - Izučavanje srpske umetnosti u XX veku Izučavanje srpske umetnosti u XX veku. Prva polovina veka – B. Nikolajević, M. Vasić, V. R. Petković, R. Grujić, V. Petrović, M. Kašanin, L. Mirković. Strani istraživači – Pokriškin, Kondakov, Okunjev, Mije. Druga polovina stoleća – S. Radojčić, V. J. Đurić, G. Babić, J. Maksimović, P. Vasić, M. Kolarić, D. Medaković, R. Mihailović, S. Petković, L. Trifunović i dr. Istraživanje arhitekture – P. Popović, Ž. Tatić, A. Deroko, Đ. Bošković, V. Korać, M. Čanak – Medić. Srpska likovna kritika u XX veku.
Literatura i izvori podataka: Opsta obavezna Literatura B. Nestorović, Uvod u arhitekturu, Beograd 1967, 5-13, 77-88, 107-108, 111-137, 139-152. G. Ferguson, Signs and Symbols in Christian Art, Oxford Univ. Press 1989 (postoji više izdanja, samo pojedine odrednice). L. Venturi, Istorija umetničke kritike, Beograd 1963, 31-285. P. Vasić, Uvod u likovne umetnosti, Beograd 1959, 19682, 19823, 1988. (pojedina poglavlja, u dogovoru sa nastavnikom) T. Krizman, O grafičkim vještinama, Zagreb 1952, 7-9, 13-16, 21-26, 29-30, 33-38, 40-43, 46-51. Ž. Turinski, Slikarska tehnologija, Beograd 19832, 19873, 19904, 45-47, 83, 99-100, 101-106, 107-108, 109-110, 111-114, 115. L. Trifunović, Srpska likovna kritika, Beograd 1967, 9-36 (preštampano u: L. Trifunović, Studije, ogledi, kritike 4, Beograd 1990, 117-136). S. Petković, Istorija umetnosti kod Srba u XIX veku, Zbornik Filozofskog fakulteta XII/1, Beograd 1974, 479-498. S. Stojanović, O umetnosti i umetnicima, Beograd 1952, 15-36, 73-82. Opsta dopunska Literatura Đ. Vazari, Životi slavnih slikara, vajara i arhitekata, Beograd 1961. E. Blant, Umetnička teorija u Italiji 1450-1600, Beograd 2004. H. Read, The Art of Sculpture, Princeton 1969 (postoji više izdanja). H. Velflin, Osnovni pojmovi iz istorije umetnosti, Sarajevo 19581, 19742. J. J. Vinkelman, Istorija drevne umetnosti, Sremski Karlovci-Novi Sad 1996. M. Medić, Stari slikarski priručnici I i III, Beograd 1999, 2005. Majstori umjetnosti o umjetnosti (prir. A. Gruber, A. Sidorova i L. Pinski), Sarajevo 1954. Marcus Vitruvius Pollio, Deset knjiga o arhitekturi, Sarajevo 1951(prvo izdanje), 1990 (drugo izdanje) R. Arnhajm, Umetnost i vizuelno opažanje, Beograd 1981 (prvo izdanje), 1987 (drugo izdanje) R. Wittkower, Sculpture. Processes and Principles, London 1979. (postoji više izdanja). Fisiolog, ed. Stara srpska književnost u 24 knjige, Beograd 1989, 9-49. |
