|
Kurs: Savremene sociološke teorije (osn.) U okviru predmeta: Savremene sociološke teorije Predavači dr Ivana Spasić, redovni profesor dr Nataša Jovanović Ajzenhamer, docent izborni kurs Broj bodova: 6.00 Sadržaj kursa: Kurs upoznaje s glavnim teorijskim pristupima u sociologiji nastalim posle Drugog svetskog rata. Počev od teorijskog sistema „poslednjeg klasika“, Talkota Parsonsa, pa do postmodernih društvenih teorija, predmet je posvećen izlaganju, kritičkom komentarisanju, unutrašnjoj i spoljašnjoj kritici, međusobnom poređenju i proceni ukupnog teorijskog doprinosa pojedinačnih socioloških pravaca i škola. Osim toga, radi se na razvijanju sposobnosti teorijskog mišljenja kod studenata, što podrazumeva razlikovanje konstitutivnih slojeva unutar sociološke teorije i uočavanje veze između teorijskih pretpostavki i istraživačkih rezultata.
Praktična nastava na vežbama odvija se kroz studentska izlaganja i diskusije o odabranim konkretnim problemima zastupljenih teorijskih pravaca, kao i kroz primenu različitih teorijskih okvira na teme i pojave iz društvene stvarnosti.
Cilj izučavanja kursa: Upoznavanje s teorijskim pluralizmom u savremenoj sociologiji; sposobnost prepoznavanja tipova argumentacije i načina konstruisanja sociološkog predmeta u zavisnosti od teorijske pripadnosti Preduslovi za polaganje: Položen ispit iz predmeta Klasične sociološke teorije (odnosno Klasici sociologije i antropologije) Oblici nastave:
Predavanja, prezentacije, izlaganja, diskusija, radionice Plan kursa: 1. nedelja predavanje - Uvodni čas upoznavanje sa sadržajem kursa i načinom rada 1. nedelja seminar - Uvodni čas - 2. nedelja predavanje - Šta je teorija? najopštije pretpostavke teorijske logike u sociologiji; sociološka teorija posle Drugog svetskog rata 2. nedelja seminar - Šta je teorija? Literatura: Jeffrey Alexander, „What is theory“, iz: Twenty Lectures: Sociological Theory since World War II, New York: Columbia University Press, 1987, str. 1-21 2. nedelja seminar - Šta je teorija? Literatura: Vjekoslav Afrić, „Pojam paradigme u sociologiji“ iz: Struktura sociološke teorije, Zagreb 1989, str. 33-40 3. nedelja predavanje - Funkcionalizam: T. Parsons, R. Merton Klasični funkcionalizam, Parsonsov strukturalni funkcionalizam, Mertonov kritički funkcionalizam 3. nedelja seminar - Funkcionalizam: T. Parsons, R. Merton - Literatura: David Aberle et al., „The Functional Prerequisites of a Society“, Ethics 60(2), 1950, str. 100-111 3. nedelja seminar - Funkcionalizam: T. Parsons, R. Merton - Literatura: Talkot Parsons, Društveni sistem i drugi ogledi, Sremski Karlovci: IKZS, 2009, str. 327-349, 445-469 i 757-773 4. nedelja predavanje - Neomarksizam A. Gramši; Đ. Lukač; K. Manhajm; L. Altiser; Kritička teorija (M. Horkhajmer, T. Adorno, E. From, H. Markuze) 4. nedelja seminar - Neomarksizam - Literatura: Antonio Gramši, „Hegemonija, intelektualci i država“, iz zbornika: Studije kulture, prir. J. Đorđević, Beograd: Službeni glasnik, 2010, str. 148-154 4. nedelja seminar - Neomarksizam - Literatura: Luj Altiser, „Ideologija i državni ideološki aparati“, Loznica: Karpos, 2009. 4. nedelja seminar - Neomarksizam - Literatura: Slavoj Žižek, ”Bauk i dalje kruži ”, Reč 56(2), 1999, str. 53-59. 5. nedelja predavanje - Simbolički interakcionizam klasično nasleđe (DŽ.H.Mid, G. Zimel) i savremeni interakcionizam (H. Blumer, H. Beker, E. Gofman) 5. nedelja seminar - Simbolički interakcionizam - Literatura: Erving Gofman, Kako se predstavljamo u svakodnevnom životu, Beograd: Geopoetika, 2000. 5. nedelja seminar - Simbolički interakcionizam - Literatura: Hauard Beker, “Devijantnost i devijanti”, iz: Interpretativna sociologija, prir. I. Spasić, Beograd: ZUNS, 1998, str. 75-86 6. nedelja predavanje - Fenomenološka sociologija i etnometodologija Fenomenološka sociologija (A. Šic, P. Berger, T. Lukman) i etnometodologija (H. Garfinkel, DŽ. Daglas, M. Polner, D. Zimerman, H. Saks) 6. nedelja seminar - Fenomenološka sociologija i etnometodologija - Literatura: Alfred Šic, “O višestrukim stvarnostima”, iz: Interpretativna sociologija, prir. I. Spasić, Beograd: ZUNS, 1998, str. 87-108. 6. nedelja seminar - Fenomenološka sociologija i etnometodologija - Literatura: Peter Berger and Hansfried Kellner, “Marriage and the Construction of Reality”, iz zbornika: H.P.Dreitzel (ed.), Recent Sociology Vol.2, Macmillan, 1970. 7. nedelja predavanje - Racionalistički individualizam teorija razmene (DŽ. Homans), teorije racionalnog izbora (DŽ. Kolmen, J. Elster), metodološki individualizam (R. Budon), teorija kolektivnog delanja (M. Olson, A. Oberšol) 7. nedelja seminar - Racionalistički individualizam izlaganje i diskusija o mogućnostima zasnivanja društvene teorije na pretpostavci racionalnog delanja, po modelu Elsterovog metodološkog individualizma Literatura: Jon Elster, Uvod u društvene znanosti, Zagreb: Jesenski i Turk, 2000, str. 35-66. 8. nedelja - - Kolokvijum Prva provera znanja 9. nedelja predavanje - Integrativne teorije 1: Arčer, Elijas Osnovni pojmovi i struktura teorijskog objašnjenja u dva integrativna pristupa: teorije morfogeneze (M. Arčer) i teorije procesa civilizovanja (N. Elijas) 9. nedelja seminar - Integrativne teorije 1: Arčer, Elijas izlaganje i diskusija o delu Norberta Elijasa "Proces civilizacije" Literatura: Norbert Elijas, Proces civilizacije, Sremski Karlovci: Izdavačka knjižarnica Z.Stojanovića, 2001, str. 118-131, 163-167, 175-186 10. nedelja predavanje - Integrativne teorije 2: Gidens, Habermas Osnovni pojmovi i struktura teorijskog objašnjenja u još dva integrativna pristupa: teoriji strukturacije Entonija Gidensa i teoriji komunikativnog delanja Jirgena Habermasa 10. nedelja seminar - Integrativne teorije 2: Gidens, Habermas izlaganje i diskusija o Gidensovoj teoriji strukturacije i pozne modernosti, kao i Habermasovoj studiji o istoriji javne sfere Literatura: Entoni Gidens, „Sopstvo i društvo u razdoblju pozne modernosti“ (iz knjige: Modernity and Self-Identity), prevod u: Interpretativna sociologija, Beograd: ZUNS, 1998, str. 193-206. 10. nedelja seminar - Integrativne teorije 2: Gidens, Habermas izlaganje i diskusija o Gidensovoj teoriji strukturacije i pozne modernosti, kao i Habermasovoj studiji o istoriji javne sfere Literatura: Jirgen Habermas, Javno mnenje, Beograd: Kultura, 1969, str. 38-59. 11. nedelja predavanje - Integrativne teorije 3: Burdije Osnovni pojmovi i struktura teorijskog objašnjenja u teoriji prakse Pjera Burdijea; sinteza i prevazilaženje dihotomija; Burdijeovi doprinosi u posebnim sociološkim oblastima 11. nedelja seminar - Integrativne teorije 3: Burdije izlaganje i diskusija o Burdijeovoj primeni pojma polja na slučaj savremenog novinarstva Literatura: Pjer Burdije, «Društveni prostor i simbolička moć», u: Interpretativna sociologija, Beograd: ZUNS, 1998, str. 143-158 11. nedelja seminar - Integrativne teorije 3: Burdije izlaganje i diskusija o Burdijeovoj primeni pojma polja na slučaj savremenog novinarstva Literatura: Pjer Burdije, Narcisovo ogledalo, Beograd: Clio, 2000. 12. nedelja predavanje - Feministička sociološka teorija Tipovi feminističke misli i njihov doprinos sociološkoj teoriji; S. de Bovoar, DŽ. Bernard, E. Oukli, D. Smit, M. Blagojević
12. nedelja seminar - Feministička sociološka teorija radionica na osnovu pitanja pokrenutih u dvotomnoj kolektivnoj studiji "Mapiranje mizoginije u Srbiji" Literatura: Mapiranje mizoginije u Srbiji: diskursi i prakse, tom I i II , prir. Marina Blagojević, Beograd: AŽIN, 2000. i 2005. 13. nedelja predavanje - Postmoderna sociološka teorija ideje o postmodernoj sociologiji i sporovi oko pozne modernosti i postmodernosti; osnovni pojmovi pristupa Ž.F.Liotara, Ž. Bodrijara, D.Harvija, F. DŽejmsona, Z. Baumana 13. nedelja seminar - Postmoderna sociološka teorija - Literatura: Hajnc-Ginter Fester, ”Postmoderna sociološka teorija”, Treći program br. 103/104, 1995. 13. nedelja seminar - Postmoderna sociološka teorija - Literatura: Volfgang Velš, Naša postmoderna moderna, Sremski Karlovci: IKZS, 2000, pogavlje “Genealogija i značenje jednog spornog pojma”. 14. nedelja predavanje - Zaključno predavanje: perspektive sociološke teorije danas retrospektivna evaluacija obrađenih teorijskih pristupa u sociologiji; novije tendencije u sociološkoj teoriji 14. nedelja seminar - Zaključno predavanje: perspektive sociološke teorije danas izlaganje i diskusija o savremenim refleksima poststrukturalizma Literatura: Žan Bodrijar, „Rat u Zalivu se nije dogodio” iz zbornika: Evropski diskurs rata, prir. O.Savić, Beograd: Beogradski krug, 1995. 14. nedelja seminar - Zaključno predavanje: perspektive sociološke teorije danas izlaganje i diskusija o savremenim refleksima poststrukturalizma Literatura: Mišel Fuko, “Nadzirati i kažnjavati”, iz zbornika: Studije kulture, prir. J. Đorđević, Beograd: Službeni glasnik, 2010, str. 186-231 15. nedelja - - Završni ispit Završna provera znanja
Literatura i izvori podataka: Opsta obavezna Literatura Ricer, Džorž, Savremena sociološka teorija i njeni klasični koreni, Službeni glasnik, Beograd 2009, str. 31-47, 105-374. Lalman, Mišel, Istorija socioloških ideja tom II, ZUNS, Beograd 2004, str. 115-117, 140-147, 152-157, 182-191 Spasić, Ivana, "Interpretativna sociologija - izazovi razumevanja društvenog sveta", u: Interpretativna sociologija, Beograd: ZUNS, 1998: 5-32 Opsta dopunska Literatura Craig Calhoun et al. (eds), Contemporary Sociological Theory, Oxford: Blackwell, 2002 Harrington, Austin (ed.), Modern Social Theory: An Introduction, Oxford University Press 2005 Kuvačić, Ivan (ur.), Suvremene sociološke teorije, Zagreb 1990. Layder, Derek, Understanding Social Theory, London 1994 Mouzelis, Nicos, Sociologijska teorija: što je pošlo krivo?, Zagreb 2000. Ritzer, George (ed.), Frontiers of Social Theory: The New Syntheses, New York, 1990 Ivana Spasić, Sociologije svakodnevnog života, ZUNS, Beograd 2004. LJubiša Mitrović, Tvorci novih paradigmi u sociologiji, Beograd: Institut za političke studije, 2009. |
