|
Kurs: Antropologija roda i srodstva - opšti kurs U okviru predmeta: Antropologija roda i srodstva Predavači dr Zorica Ivanović, docent obavezni kurs Broj bodova: 7.00 Sadržaj kursa: Već gotovo vek i po istraživanje srodstva zauzima jedno od centralnih mesta u antropološkim istraživanjima. Istorija antropološke misli o srodstvu otkriva teorijske i epistemološke pomake koji su uočljivi osobito od sedamdesetih godina dvadesetog veka. Rezultat ovih promena jeste redefinisanje domena i područja istraživanja i preispitivanju osnovnih principa, pojmova i koncepata u kontekstu novih orijentacija i saznanja. U procesu kritičkih promišljanja teorijskih i analitičkih kategorija i vrednosti discipline problematika rodnih (gender) odnosa, tela i seksualnosti dolazi u centar istraživanja srodstva. Istovremeno, promene koje odlikuju savremena društva, kao što je porast broja razvedenih brakova i porodica sa jednim roditeljem, zahtevi za homoseksualnim brakovima i nove bioreproduktivne tehnologije odnose srodstva ponovo smeštaju u centar pažnje, otvarajući niz društvenih i etičkih problema i nov prostor za antropološka izučavanja .
Na ovom predmetu studenti/studentkinje će se upoznati sa teorijskim i analitičkim kategorijama neophodnim za istraživanje, analizu i interpretaciju različitih fenomena i pitanja koje problematika srodstva, braka i rodnih odnosa pokreće. Takodje će biti razmotren razvoj teorijskih orijentacija i kontroverzi koje su obeležile istorijski i epistemološki razvoj ovog domena antropoloških izučavanja. Razmatranja će biti vršena na osnovu komparativnog etnografskog materijala.
Problemske i tematske celine:
I - Srodstvo i rodni odnosi – polje istraživanja, teorijske i analitičke ketegorije i koncepti
II - Srodstvo kao socijalna struktura - principi filijacije, srodničke grupe i rodni odnosi
III– Brak, porodica i (van)bračni odnosi
IV- Srodstvo, telo, seksualnost
V- Savremena društva - novi problemi i pravci istraživanja
Cilj izučavanja kursa: Opšti cilj kursa jeste da studente i studentkinje upozna sa a) osnovnim teorijskim i metodološkim pitanjima, pristupima i rezultatima antropološkog izučavanja srodstva, braka, rodnih odnosa i seksualnosti; b) sa različitim kulturnim konceptualizacijama ovih odnosa i teorijskim problemima koje ove različitosti pokreću. Očekivani cilj je ne samo da studenti posle položenog ispita dobju znanja o istorijskom i epistemološkom razvoju studija srodstva u okviru antropologije, već i da steknu osnovu za dalji samostalni istraživački rad u ovom domenu.
App.preduslovi_za_polaganje: Nema posebnih preduslova. Oblici nastave:
Nastava će se odvijati kroz predavanja, vežbe i seminarske diskusije. Obaveze studenata: Aktivnost na časovima podrazumeva: a)obavezno pohađanje nastave; b) redovno čitanje predviđene literature za svaku nedelju i aktivno učešće u diskusijama o pročitanim tekstovima; c) obavezno usmeno izlaganje o zadatom tekstu minimalno jednom po semestru (samostalno ili u grupi); d) pripremu i prezentaciju domaćih radova.
nacin_ocenjivanja_rada_i_rezultata: a) aktivnost na časovima (redovno pohađanje nastave, kontinuirano čitanje predviđenih tekstova i učešće u diskusijama; usmeno izlaganje na zadatu temu i/ili predstavljanje određenog teksta minimalno jednom po semestru, bilo samostalno ili u grupi; priprema i prezentacija domaćih radova)
b) kolokvijum na početku drugog semestra (oni koji ne izađu ili ne polože kolokvijum celokupno gradivo polažu na usmenom ispitu)
c) usmeni ispit.
Struktura ocene : a) 10 % b) 45% c) 45%
Plan kursa: 1. nedelja predavanje - O razvoju srodstva i srodničkog sistema kod ljudi Literatura: 1. M. Godelije, Ubistvo oca ili žrtvovanje seksualnosti? Pretpostavke o osnovama socijalne veze (u štampi; tekst u rukopisu, biblioteka Odeljenja za etn. i antr.) 2. nedelja predavanje - Kako je sve počelo: Morgan i invencija srodstva Literatura: T. R.Trautmann, Lewis Henry Morgan and the Invention of Kinship, University of California Press, Berkeley, 1987, 231-265 3. nedelja predavanje - Periodizacija četiri velike epohe u studijama srodstva:pojmovi,koncepti,problemi Literatura: 1. W. H. Rivers, A genealogical method of collecting social and vital statistics, Journal of the Royal Anthropological Institute, Vol. 30, 1900, 74-82 3. nedelja vežbe - Periodizacija četiri velike epohe u studijama srodstva; pojmovi, koncepti,probl. 4. nedelja - - Ko su naši rođaci: politika genealogija i konstrukcija socijalnog sećanja 5. nedelja predavanje - Koncept srodstva i rodnih odnosa u teoriji o grupama porekla/ filijacije Literatura: 1. A. Kuper, Lineage Theory : A Critical Retrospect, u: R. Parkin with L. Stone (eds.),
Kinship and Family. An Anthropological Reader, Blackwell Publishing Ltd., Oxford, 2004, 79-93
5. nedelja vežbe - Koncept srodstva i rodnih odnosa u teoriji o grupama porekla/ filijacije 6. nedelja predavanje - Patrilinearno poreklo i rodni odnosi 6. nedelja vežbe - Patrilinearno poreklo i rodni odnosi Literatura: 1. L. Stone, Kinship and Gender. An Introduction, Westiew Press, Oxford, 1997, 69-84 7. nedelja predavanje - O izučavanju srodstva na Balkanu Literatura: 1. B. Denić, Spol i moć na Balkanu, Etnološki pregled 22, Beograd, 1986, 83-98
2. K. Kazer, Porodica i srodstvo na Balkanu. Analiza jedne kulture koja nestaje, Udruženje za društvenu istoriju, Beograd, 2002, 173-205; 329-388
7. nedelja predavanje - O izučavanju srodstva na Balkanu Literatura: 3. A. Vuletić, Porodica u Srbiji sredinom 19. veka, Istorijski institut, Beograd, 2002, 39-60; 153-156
4. Z. Ivanović, Na koga liče deca? Srodstvo kod Srba i principi percepcije sličnosti među srodnicima, u: Životni ciklus u gradskoj sredini, Posebna izdanja EI SANU, knj. 48, Beograd, 2002, 375-408
7. nedelja vežbe - O izučavanju srodstva na Balkanu 8. nedelja predavanje - Matrilinearni sist. porekla; sist. dvostrukog, bilinearnog i kognatskog porekla 8. nedelja vežbe - Matrilinearni sist. porekla; sistemi dvostrukog, bilinearnog i kognatskog porekl Literatura: 1. A. Bolyantz, Musing on Matrilyny: Understanding and Social Relations among the Sursurunga of New Ireland, u: M. J. Maynes, A. Waltner, B. Soland, U. Strasser, Gender, Kinship, Power. A Comparative and Interdisciplinary History, Routledge, New York, London, 1996, 81-94 (prevedeno, prikaz 3 str., biblioteka Odeljenja za etn. i antr.)
2. L. Stone, Kinship and Gender. An Introduction, Westiew Press, Oxford, 1997, 109- 134; 156-161; 161-167; 168-171; 178-180
9. nedelja predavanje - Ka kritici teorije o grupama porekla i univerzalističkog koncepta patrijarhata 9. nedelja vežbe - Ka kritici teorije o grupama porekla i univerzalističkog koncepta patrijarhata Literatura: 1. M. Bloch, Descent and Sources of Contradiction in Representations of Woman and Kinship, u : J. Fishburne Collier and S. Yanagisako (eds.), Gender and Kinship, Essays toward a Unified Analysis, Stanford University Press, Stanford, 1987, 324-337
9. nedelja vežbe - Ka kritici teorije o grupama porekla i univerzalističkog koncepta patrijarhata Literatura: 1. Ž. Papić, Novija feministička kritika patrijarhata: relativizacija univerzalizma, Sociologija, br. 1, 1993, 107-120
Z. Ivanović, Na koga liče deca? Srodstvo kod Srba i principi percepcije sličnosti među srodnicima, u: Životni ciklus u gradskoj sredini, Posebna izdanja EI SANU, knj. 48, Beograd, 2002, 375-382 (375-408)
10. nedelja predavanje - Teorija bračnih saveza – razmena žena kao društveni ugovor Literatura: 1. Ž. Papić, Polnost i kultura, XX vek, Beograd, 1997, 182-193; 260-291
3. E. Lič, Klod Levi-Stros, Prosveta, Biblioteka XX vek, Beograd, 1982, 115-136
10. nedelja vežbe - Teorija bračnih saveza – razmena žena kao društveni ugovor 11. nedelja predavanje - Elementarni, polukompleksni i kompleksni srodnički sistemi 12. nedelja predavanje - Društvo bez očeva i muževa – osporavanje teorije bračnih saveza Literatura: C. Hua, A Society without Fathers or Husbends. The Na of China, Zone Books, New York, 2001 13. nedelja - - Terenska istraživanja 14. nedelja - - Terenska istraživanja 15. nedelja - - Terenska istraživanja 16. nedelja predavanje - Hrišćanstvo kao element transformacije srodstva u (zapadnoj) Evropi Literatura: 1. G. Duby, Vitez, žena svećenik, Logos, Split, 1987
2. G. Duby, Love and Marriage in the Middle Ages, Polity Press, 1994
3. J. Goody, The developement of the family and marriage in Europe, Cambridge University Press, 1983
4. . Z. Ivanović, Od rimskog do kanonskog prava – transformacija koncepta srodstva i incesta kao istorijsko i teorijsko pitanje (u štampi)
16. nedelja predavanje - Hrišćanstvo kao element transformacije srodstva u (zapadnoj) Evropi Literatura: 1. M. Miterauer, Kad je Adam kopao a Eva prela: Istorijsko antropološki ogledi iz prošlosti evropske porodice, Udruženje za društvenu istoriju, Beograd, 2001, 2001, 71-85
2. J. Goody, Inheritance, Property and Marriage in Africa and Eurasia, u : R. Parkin with L. Stone (eds.), Kinship and Family. An Anthropological Reader, Blackwell Publishing Ltd., Oxford, 2004, 110-118 (prevedeno, tekst u rukopisu, bibl. Odeljenjlj za etn. i antr.)
16. nedelja vežbe - Hrišćanstvo kao element transformacije srodstva u (zapadnoj) Evropi 17. nedelja predavanje - Ekonomija srodstva - od bračnih pravila do bračnih strategija Literatura: 1. P. Burdije, Nacrt za jenu teoriju prakse. Tri studije o kabilskoj etnologiji, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999, 63-115
17. nedelja vežbe - Ekonomija srodstva - od bračnih pravila do bračnih strategija 18. nedelja - - Kolokvijum 19. nedelja predavanje - Srodstvo i porodica između ideologije i ekonomije Literatura: 1. A. Perdoso de Lima, Is blood ticker than economic interest in familial enterprises? u: P. P. Schweitzer (ed.), Dividends of Kinhip. Meanings and Uses of Social Relatedness, Routledge, London and New York, 2000, 151-174 19. nedelja predavanje - Srodstvo i porodica između ideologije i ekonomije Literatura: 1. J. B. White, Kinship, reciprocity and the world market, u: P. P. Schweitzer (ed.), Dividends of Kinhip. Meanings and Uses of Social Relatedness, Routledge, London and New York, 2000, 124-148
2. C. Ramos-Escandon, The Social Construction of Wife and Mother: Woman in Porfirian Mexico, 1880-1917, u: M. J. Maynes, A. Waltner, B. Soland, U. Strasser, Gender, Kinship, Power. A Comparative and Interdisciplinary History, Routledge, New York, London, 1996, 275-283 (prevedeno/prikaz)
19. nedelja vežbe - Srodstvo i porodica između ideologije i ekonomije 20. nedelja predavanje - Srodstvo kao simbolički sistem - kritika naturalizama u studijama srodstva Literatura: 1. D. M. Schneider, What is Kinship All About, u: P. Reining (ed.), Kinship Studies in the Morgan Centennial Year, The Anthropological Society of Washington, 1972, 32-63
2. H. W. Scheffler, Sexism and Naturalism in the Study of Kinship, u: R. Parkin with L. Stone (eds.), Kinship and Family. An Anthropological Reader, Blackwell Publishing Ltd., Oxford, 2004, 294- 306
20. nedelja predavanje - Srodstvo kao simbolički sistem - kritika naturalizama u studijama srodstva Literatura: 1. Z. Ivanović, “Antropologija žene” i pitanje rodnih odnosa u izmenjenom diskursu antropologije, u: Ž. Papić, L. Sklevicky (ur.), Antropologija žene, Drugo izdanje, XX vek, Beograd, 2003, 381-435
21. nedelja predavanje - Srodstvo, rodni odnosi i "činjenice" biološke reprodukcije Literatura: 1. S. Junko Yanagisako and J. Fishburne Collier, Toward a Unified Analysis of Gender and Kinship, u: J. Fishburne Collier and S. Junko Yanagisako (eds.), Gender and Kinship, Essays Toward a Unified Analysis, Stanford University Press, Stanford, 1987, 14-50
2. S. Yanagisako and C. Delanney, Naturalizing Power, u: S. Yanagisako and C. Delanney (eds.), Naturalizing Power. Essays in Feminist Cultural Analysis, Routledge, New York, London, 1995, 1-21
21. nedelja vežbe - Srodstvo, rodni odnosi i "činjenice biološke reprodukcije" Literatura: 1. Edmund R. Leach, Virgin Birth, Proceedings of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Irland, 1966, 39-49
2. Z. Ivanović, Na koga liče deca? Srodstvo kod Srba i principi percepcije sličnosti među srodnicima, u: Životni ciklus u gradskoj sredini, Posebna izdanja EI SANU, knj. 48, Beograd, 2002, 378- 382
22. nedelja vežbe - Srodstvo, telo, seksualnost Literatura: 1. .M. Godelije, Šta je seksualni čin, The Post,. Studentski antropološki časopis, br.1, Beograd, 2005, 57-69
2. M. Godelije i M. Panof, Stvaranje tela, Kultura, br. 105/106, Beograd, 2003, 22- 44
3. 22. nedelja vežbe - Srodstvo, telo, seksualnost Literatura: 1. .M. Godelije, Šta je seksualni čin, The Post,. Studentski antropološki časopis, br.1, Beograd, 2005, 57-69
2. M. Godelije i M. Panof, Stvaranje tela, Kultura, br. 105/106, Beograd, 2003, 22- 44
3. E. Stratern, Čuvati telo u duhu, Kultura, br. 105/106, Beograd, 2003, 44-59
22. nedelja vežbe - Srodstvo, telo, seksualnost Literatura: 4. S. E. Hutchison, Identity and substance: the broadening bases of relatedness among the Nuer of Southern Sudan, u : J. Carsten (ed.), Culture of Relatedness. New Approaches to the Study of Kinship, 22. nedelja vežbe - Srodstvo, telo, seksualnost Literatura: 4. S. E. Hutchison, Identity and substance: the broadening bases of relatedness among the Nuer of Southern Sudan, u : J. Carsten (ed.), Culture of Relatedness. New Approaches to the Study of Kinship, Cambridge University Press, Cambridge, 2000, 55-72 (prevedeno/rezime 7 s.; tekst u rukopisu, biblioteka Odeljenja za etn. i antr.)
23. nedelja predavanje - Savremena tumačenja zabrane incesta 23. nedelja vežbe - Savremena tumačenja zabrane incesta Literatura: 1. M. Godelije, Ubistvo oca ili žrtvovanje seksualnosti? Pretpostavke o osnovama socijalne veze (u štampi; tekst u rukopisu, biblioteka Odeljenja za etn. i antr.)
2. F. Eritije, Postoji li diferencijalna vrednost polova u osnovi društva? (u štampi; tekst u rukopisu, biblioteka Odeljenja za etnol. i antr.)
23. nedelja vežbe - Savremena tumačenja zabrane incesta Literatura: 1. F. Eritje, Dve sestre i njihova mati. Antropologija incesta, Biblioteka XX vek, Beograd, 2003. 24. nedelja predavanje - Srodsto i nove reproduktivne tehnologije – problemi identiteta i etički problemi Literatura: 1. S. Lundin, The Threatened Sperm: Parenthood in the Age of Biomedicine, u: L. Stone (ed.), New Directions in Anthropological of Kinship, Rowman and Littlefield Publichers, New York, Oxford, 2001, 125-138
2. M.Strathern, Reproducing the Future. Essays on anthropology, kinship and the new reproductive technologies, Manchester University Press, Manchester, 1992, 14-30; 31-43
24. nedelja predavanje - Srodsto i nove reproduktivne tehnologije – problemi identiteta i etički problemi Literatura: 1. DŽ. M. Goslinga-Roj, Granice tela, fikcija ženskog ja. Etnografski pogled na moć, feminizam i reproduktivne tehnologije, Kultura, br.105/106, Beograd, 2003, 183-209
2. S. M. Kahn, Eggs and Wombs: The Origin of Jewishness, u : R. Parkin with L. Stone (eds.), Kinship and Family. An Anthropological Reader, Blackwell Publishing Ltd., Oxford, 2004, 362-375 (prevedeno/rezime 3 s., biblioteka Odeljenja za etn. i antr.)
24. nedelja predavanje - Srodsto i nove reproduktivne tehnologije – problemi identiteta i etički problemi Literatura: 3. L. Akesson, Bound by blood? New Meanings of Kinship and Individuality in Discourse of Genetic Counseling, u: L. Stone (ed.), New Directions in Anthropological of Kinship, Rowman and Littlefield Publichers, New York, Oxford, 2001,125-138
24. nedelja vežbe - Srodsto i nove reproduktivne tehnologije – problemi identiteta i etički problemi Literatura: 3. H. Ragoné, Surogate Motherhood and American Kinship, u : R. Parkin with L. Stone (eds.), Kinship and Family. An Anthropological Reader, Blackwell Publishing Ltd., Oxford, 2004, 342-360
25. nedelja predavanje - Novi oblici porodice i novi koncepti srodstva Literatura: 1. C. P. Hayden, Gender, Genetics, and Generation : Reformulation Biology in Lesbian Kinship, u: R. Parkin with L. Stone (eds.), Kinship and Family. An Anthropological Reader, Blackwell Publishing Ltd., Oxford, 2004, 378- 394
2. J. S. Modell, Open Adoptions: Extended Families, Exchanging Facts, u: L. Stone (ed.), New Directions in Anthropological of Kinship, Rowman and Littlefield Publichers, New York, Oxford, 2001, 246-264
25. nedelja predavanje - Novi oblici porodice i novi koncepti srodstva Literatura: 1. D. Jacobson, J. H. Liem, R. S. Weiss, Parenting from Separate Households: A Cultural Perspective, u: L. Stone (ed.), New Directions in Anthropological of Kinship, Rowman and Littlefield Publichers, New York, Oxford, 2001, 229-245
2. R.E. Maddy, Fictive Kinship in American Biomedicine, u: L. Stone (ed.), New Directions in Anthropological of Kinship, Rowman and Littlefield Publichers, New York, Oxford, 2001, 285-302
25. nedelja predavanje - Novi oblici porodice i novi koncepti srodstva Literatura: 3. L. Stone, Has the World Turned? Kinship and Family in the Contemporary, American Soap Opera, u : R. Parkin with L. Stone (eds.), Kinship and Family. An Anthropological Reader, Blackwell Publishing Ltd., Oxford, 2004, 395-407 (prevedeno/rezime 5 s., biblioteka Odeljenja za etn. i antr.) 25. nedelja vežbe - Novi oblici porodice i novi koncepti srodstva 26. nedelja predavanje - Novi oblici porodice i novi koncepti srodstva 26. nedelja vežbe - Novi oblici pšorodice i novi koncepti srodstva 27. nedelja - - Incest i nasilje u porodici Literatura: 1. Z. Mršević, Incest između mita i stvarnosti. Kriminološka studija seksualnog zlostavljanja dece, Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd, 1997 28. nedelja - - Sistematizacija gradiva 29. nedelja predavanje - Sistematizacija gradiva 30. nedelja - - Ispit |
