|
Kurs: Antropologija tela (osn. 2006/2007) U okviru predmeta: Antropologija tela Predavači dr Bojan Žikić, redovni profesor dr Marija Ajduk (dev. Ristivojević), vanredni profesor dr Vladimira Ilić, docent obavezni kurs Broj bodova: 9.00 Sadržaj kursa: Uvod
Hominizacija i biološke karakteristike ekspresivne artikulacije
Neposredna interpersonalna komunikacija
Kulturne predstave o telu
Kulturno regulisanje ljudskih biofizičkih aspekata
Intervencije na telu i kulturne telesne deformacije
Kognitivnost
Artificijelni simulakrumi ljudskog tela
Cilj izučavanja kursa: Antropologija tela je predmet koji je koncipiran da postavi okvir za etnološko/antropološko bavljenje odnosom između dve osnovne kategorije manifestovanja ljudskog tela - biofizičke i sociokulturne, sa naglaskom na čovekovu sociokulturnu telesnost. Uzimajući u obzir dva osnovna parametra - da se radi o predmetu opšteg karaktera i da je namenjen studentima koji započinju studije na Odeljenju za etnologiju i antropologiju, kao osnovni ciljevi su postavljeni:
a) osposobljavanje studenata da ovladaju pojmovnim i kategorijalnim aparatom vezanim za ovu problematiku;
b) upoznavanje studenata sa istraživačkim pristupima i teorijsko-metodološkim aparatom relevantnim za problematiku;
v) predstavljanje širih problemskih i u okviru njih užih tematskih celina unutar okvira postavljenog predmetom u cilju upoznavanja studenata sa problemskom diversifikacijom predmeta i njegovim problemsko-tematskim stvarnosnim koreliranjem;
g) postavljanje osnova za idejnu i praktičnu elaboraciju moguće primene stečenog znanja: 1) u daljem toku studija, 2) u angažovanom pristupu svakodnevnom životu, 3) u nauci uopšte.
App.preduslovi_za_polaganje: Ne postoje preduslovi za slušanje ovog predmeta. Oblici nastave:
Nastava se izvodi putem predavanja, 4+0 nedeljno, u zimskom i letnjem semestru.
Obaveze studenata: Studenti polažu kolokvijum nakon završetka nastave u zimskom semestru.
Da bi se smatralo da su studenti izvršili zadatke i obaveze predviđene ovim predmetom, dužni su da polažu kolokvijum. Na ispit se ne može izaći ukoliko nisu izvršene prethodne obaveze (tj. polaganje kolokvijuma) u terminima koji su za to predviđeni.
nacin_ocenjivanja_rada_i_rezultata: Struktura konačne ocene: kolokvijum 50 %, ispit 50%. Plan kursa: 1. nedelja predavanje - Uvod Predmet Antropologije tela: pojam ljudske telesnosti; biofizička i sociokulturna telesnost. Literatura: Daglas, Meri (1981), Dva tela, Gradina 5-6, 65-80 2. nedelja predavanje - Hominizacija i biološke karakteristike ekspresivne artikulacije 1 Specijalizacija čoveka: prilagođavanje gravitaciji; uspravnost; bipedalizam. Hominizacija - istorija i biologija. Literatura: Burginjon Andre (1996), Prirodna istorija čoveka. Nepredviđeni čovek, Beograd: XX vek, 223-337;
Mikić Živko (1999-2000), Evoluciona ekologija - osvrt na dosadašnje rezultate, Glasnik Antropološkog društva Jugoslavije 35, 21-29 3. nedelja predavanje - Hominizacija i biološke karakteristike ekspresivne artikulacije 2 Neurofiziologija komunikativnog aparata: verbalni i neverbalni mozak; centralni nervni sistem. Proizvođenje govora: govorni organi; proizvođenje artikulisanih zvukova. Hominizacija - seksualnost i društvo. Literatura: Burginjon Andre (1996), Prirodna istorija čoveka. Nepredviđeni čovek, Beograd: XX vek, 223-337. 4. nedelja predavanje - Neposredna interpersonalna komunikacija 1 Sociokulturni aspekti jezika: jezik i govor; jezik kao simbolički sistem; jezička kompetencija. Literatura: de Sosir, Ferdinand (1969), Opšta lingvistika, Beograd: Nolit, 17-24;
Radovanović, Miodrag (1979), Sociolingvistika, Beograd: BIGZ-XX vek, 23-41. 5. nedelja predavanje - Neposredna interpersonalna komunikacija 2 Proučavanje sociokulturnih aspekata jezika: antropološka lingvistika; psiholingvistika; sociokulturni stavovi prema jeziku. Literatura: Vorf, Bendžamin Li (1979), Jezik, misao i stvarnost, Beograd: BIGZ-XX vek, 27-38;
Bugarski, Ranko (1975), Lingvistika o čoveku, Beograd: BIGZ-XX vek, 192-201. 6. nedelja predavanje - Neposredna interpersonalna komunikacija 3 Telesna neverbalna komunikacija: određenje; klasifikacija; istorija proučavanja. Literatura: Trojanović, Sima (1986), Psihofizičko izražavanje srpskog naroda poglavito bez reči, Beograd: Prosveta, 14-68
Trebješanin Žarko (1986), Trojanovićevo istraživanje neverbalne komunikacije Srba, u Sima Trojanović, Psihofizičko izražavanje srpskog naroda poglavito bez reči, Beograd: Prosveta, 307-335
Žikić Bojan (2002), Antropologija gesta I. Pristupi, Beograd: Srpski genealoški centar, Etnološka biblioteka knj. 7, 5-15, 37-75 7. nedelja predavanje - Neposredna interpersonalna komunikacija 4 Učestaliji oblici telesne neverbalne komunikacije: gest; znakovni jezici; telesno prostorno ponašanje. Literatura: Žikić Bojan (2002), Antropologija gesta I. Pristupi, Beograd: Srpski genealoški centar, Etnološka biblioteka knj. 7, 5-15, 37-75 8. nedelja predavanje - Kulturne predstave o telu 1 Pojam kulturnih predstava o telu: određenje; kulturna evaluacija i hijerarhizovanje odnosa između pojedinih delova tela; ''narodne klasifikacije''; značenjsko povezivanje kulturnih predstava o ljudskom telu sa drugim kulturnim predstavama. Literatura: Antonijević, Dragana (1991), Značenje srpskih bajki, Beograd Posebna izdanja Etnografskog instituta SANU 33, 55-62;
Aycock, D. Alan (1989), Sudbina Lotove žene: strukturalno posredovanje u biblijskoj mitologiji, u Edmund Leach i D. Alan Aycock, Strukturalističke interpretacije biblijskog mita, Zagreb: August Cesarec, 147-155 9. nedelja predavanje - Kulturne predstave o telu 2 Pripisivanje posebnih moći ljudskom telu; predstave o bolesti i zdravlju; predstave o neživom i nematerijalnom telu. Literatura: Bandić Dušan (1990), Carstvo zemaljsko i carstvo nebesko, Beograd: XX vek, 61-91;Pavlović Mirjana (1999), Pojam bolesti u različitim medicinskim sistemima, Glasnik Etnografskog instituta SANU XLVIII, 95-105
Pavlović, Leontije (1966), Neki hagiografski izvori o zdravstvenoj kulturi u Vizantiji od III-X veka, Posebno izdanje Narodnog muzeja u Smederevu 4, 3-15
10. nedelja predavanje - Kulturne predstave o telu 3 Predstave o ličnosti: predstave o nematerijalnoj suštini čoveka; pojam ličnosti u zapadnoj kulturi; predstave o ličnosti u nezapadnim kulturama. Literatura: Bandić Dušan (1990), Carstvo zemaljsko i carstvo nebesko, Beograd: XX vek, 61-91 11. nedelja predavanje - Kulturne predstave o telu 4 Lepotni ideali: određenje; lepotni ideal u tradicionalnim kulturama; lepotni ideal u istorijskim evropskim elitnim kulturama; lepotni ideal u savremenoj kulturi. Literatura: Vlahović, Petar (1970), Ideal čovekove fizičke lepote u narodnim pesmama severoistočne Srbije, Razvitak 4-5, 62-67 12. nedelja predavanje - Kulturno regulisanje ljudskih biofizičkih aspekata 1 Sociokulturno uslovljavanje telesnosti: kulturne navike; kulturno uslovljavanje iskazivanja afekata; sociokulturna kontrola nad telom. Literatura: Mos Marsel (1982), Sociologija i antropologija 1, Beograd: Prosveta-XX vek, 361-387 13. nedelja predavanje - Kulturno regulisanje ljudskih biofizičkih aspekata 2 Reprodukcija: pitanje poznavanja fiziologije začeća; upravljanje reprodukcijom; koncept roditeljstva; reproduktivno zdravlje Literatura: Ivanović Zorica (1997), O zabrani braka sa afinalnim srodnicima, Etnički i etnokulturni kontakti u panonsko-karpatskom basenu, Posebna izdanja Etnografskog instituta SANU 42, 117-134 14. nedelja predavanje - Priprema za kolokvijum 15. nedelja predavanje - Kolokvijum 16. nedelja predavanje - Kulturno regulisanje ljudskih biofizičkih aspekata 3 Kontracepcija: metode i kulturni kontekst; populaciona kontrola, ''sloboda izbora'', ekonomski faktori, simbolička upotreba. Literatura: Sharp Lesley A. (2000), The Comodification of the Body and Its Parts Annual Review of Anthropology 29, 287-328 17. nedelja predavanje - Kulturno regulisanje ljudskih biofizičkih aspekata 4 Sociokulturno kontrolisanje polnih odnosa: dozvoljeni i tolerisani polni odnosi; nedozvoljeni polni odnosi. Ritualizacija polnog sazrevanja. Literatura: Malešević Miroslava (1986), Ritualizacija socijalnog razvoja žene -Tradicionalno selo zapadne Srbije, Zbornik radova Etnografskog instituta SANU 19, 36-54, 82-103;Antonijević, Dragana (1998), Nasilje nad ženama i seksualni moral: potisnuta povest ustaničkog doba u Srbiji, Glasnik Etnografskog instituta SANU XLVII, 65-79;Bratić, Dobrila (1985), Ponovno sahranjivanje ubijenog vanbračnog djeteta - ritualna kontrola kulture nad prirodom, Etnološke sveske VI, 41-47 18. nedelja predavanje - Intervencije na telu i kulturne telesne deformacije 1 Intervencije na telu: određenje; podela i kriterijumi klasifikacije. Tehnike ukrašavanja tela: bojenje; tetoviranje. Literatura: Petrić Mario (1976), O pitanju porijekla običaja tatauiranja kod balkanskih naroda, Glasnik Etnografskog muzeja 39-40, 219-237 19. nedelja predavanje - Intervencije na telu i kulturne telesne deformacije 2 Kauterizacija; skarifikacija; inkrustacija. Literatura: Petrić, Mario (2000), Tatauiranje i stigmatizacija kod nekih prapovijesnih populacija jugoistočne Europe, Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine u Sarajevu, 127-143 20. nedelja predavanje - Intervencije na telu i kulturne telesne deformacije 3 Mutilacije: određenje; kontekst inicijantskih obreda; obrezivanje. Literatura: Sharp Lesley A. (2000), The Comodification of the Body and Its Parts Annual Review of Anthropology 29, 287-328 21. nedelja predavanje - Intervencije na telu i kulturne telesne deformacije 4 Telesna kazna i smrtna kazna: elementarna klasifikacija; kazna i tortura; kazna kao obeležavanje. Literatura: Ebot, DŽefri (1998), Smrtne kazne. Načini egzekucije, Beograd: Dosije/Službeni list SRJ, 19-240, 283-312. 22. nedelja predavanje - Intervencije na telu i kulturne telesne deformacije 5 Psihosomatske deformacije: dijeta; alkoholizam; narkofilija. Literatura: Malešević Miroslava (1997), Dijeta masovna ženska neuroza, Glasnik Etnografskog instituta SANU XLVI, 1997, 173-189 23. nedelja predavanje - Intervencije na telu i kulturne telesne deformacije 6 Ritualizacija ishrane. Literatura: Daglas Meri (1993), Čisto i opasno. Analiza pojmova prljavštine i tabua, Beograd: Plato-XX vek, 47-82 24. nedelja predavanje - Kognitivnost 1 Kulturna kognitivnost: pojam kognitivnosti; kognitivna antropologija. Literatura: Lévi-Strauss Claude (1988), Strukturalna antropologija 2, Zagreb: Školska knjiga, 196-206 25. nedelja predavanje - Kognitivnost 2 Primeri konceptualizacije kulturne kognicije: kulturna kognitivnost spram sveta Prirode i spram sveta Kulture; konceptualizacija roda u savremenoj kulturi. Literatura: Bandić Dušan (1985), Ka opoziciji muški pol-ženski pol u religiji Srba, Etnološke sveske VI, 23-33 26. nedelja predavanje - Artificijelni simulakrumi ljudskog tela 1 Ideje i preteče; robotika; humano-kompjuterska interakcija; kloniranje. Literatura: Sharp Lesley A. (2000), The Comodification of the Body and Its Parts Annual Review of Anthropology 29, 287-328 27. nedelja predavanje - Artificijelni simulakrumi ljudskog tela 2 Upotreba odgovarajućih predstava u popularnoj kulturi. Literatura: Sharp Lesley A. (2000), The Comodification of the Body and Its Parts Annual Review of Anthropology 29, 287-328 28. nedelja predavanje - Artificijelni simulakrumi ljudskog tela 3 ''Nakon tela'' Literatura: Sharp Lesley A. (2000), The Comodification of the Body and Its Parts Annual Review of Anthropology 29, 287-328 29. nedelja predavanje - Ponovljeni kolokvijum 30. nedelja predavanje - Ispit. |
