Kurs: Metodologija etnologije i antropologije (dizajn istraživanja, terensko istraživanje, arhivsko istraživanje, analiza medija, ponovljena istraživanja) (master)
Predavači

dr Senka Kovač, redovni profesor u penziji

dr Dragana Antonijević, redovni profesor

dr Vladimir Ribić, redovni profesor

dr Miloš Milenković, redovni profesor

dr Saša Nedeljković, redovni profesor

dr Lidija B. Radulović, redovni profesor

dr Slobodan Naumović, vanredni profesor

obavezni kurs
Broj bodova: 6.00
Sadržaj kursa: Dizajn istraživanja. Osnovi terenskog rada. Rad u arhivu. Analiza medija. Ponovljena istraživanja.
Cilj izučavanja kursa: Cilj predmeta jeste da uputi studente u osnove metodologije naučnog obaveštenja u etnologiji i socio-kulturnoj antropologiji: dizajn istraživanja, osnove terenskog istraživanja, osnove arhivskog rada, analizu medija i ponovljena ili kontrolna istraživanja.
App.preduslovi_za_polaganje: Bez posebnih preduslova. Uobičajeni uslovi regulisani Statutom, pravilnicima i sl.
Oblici nastave: Predavanja, vežbe, seminari, radionice.
Plan kursa:
1. nedelja
predavanje - Kovač, Antropološko istraživanje kao društveni odnos
2. nedelja
predavanje - Kovač, Ponovljena istraživanja u antropologiji
3. nedelja
predavanje - Antonijević, Tekstualna antropološka analiza 1
Analiza mitskih i ideoloških konstrukcija u istoriografskim i literarnim izvorima.
Literatura: Antonijević, Dragana. 2007. Karađorđe i Miloš:Između istorije i predanja. Beograd: Srpski genealoški centar – Odeljenje za etnologiju i antropologiju, Etnološka biblioteka knj.32, 177-198, 259-265. Antonijević, Dragana. 2007. Karađorđe i Miloš: Mit i politika. Beograd: Srpski genealoški centar – Odeljenje za etnologiju i antropologiju, Etnološka biblioteka knj.33, 67-92,93-115.
4. nedelja
predavanje - Antonijević, Tekstualna antropološka analiza 2
Analiza mitskih i ideoloških konstrukcija u dnevnoj i periodičnoj štampi.
Literatura: Antonijević, Dragana. 2007. Karađorđe i Miloš: Mit i politika. Beograd: Srpski genealoški centar – Odeljenje za etnologiju i antropologiju, Etnološka biblioteka knj.33, 119-186
5. nedelja
predavanje - Nedeljković - Metodologija istraživanja
Proširivanje i preformulisanje pojma «teren». Terenska istraživanja – prikupljanje građe. Uočavanje teme, formulisanje problema i predmeta istraživanja. Preliminarna istraživanja. Upoznavanje sa terenom. Formiranje uzorka. Odabir metodološkog postupka. Posmatranje sa učestvovanjem, biografski metod i strukturisani intervju. Subjektivni i objektivni pristup. Istraživanje institucionalnog, interaktivnog i individualnog nivoa identifikacije. Istraživanje stavova i društvene prakse (manifestacija identiteta). Analiza i kontekstualizacija sakupljene građe. Esencijalistički, primordijalistički, konstrukcionistički i instrumentalistički pristupi.
Literatura: Nedeljković, S. (ur.). (2006). Antropologija savremenosti. Beograd. Srpski genealoški centar.
5. nedelja
vežbe - Nedeljković, Izrada upitnika na zadatu temu
6. nedelja
predavanje - Nedeljković, Metodologija antropološkog istraživanja etniciteta i nasilja
Literatura: Nedeljković, S. (ur.). (2006). Antropologija savremenosti. Beograd. Srpski genealoški centar.
6. nedelja
vežbe - Nedeljković, Izrada upitnika na zadatu temu
7. nedelja
predavanje - Radulović, Specifičnosti terenskog istraživanja religije
Specifičnosti terenskog istraživanja religije u urbanoj i ruralnoj sredini; etika terenskog istraživanja; izvori i analiza izvora; tehnike rada na terenu; sistematizacija empirijskog materijala; analiza i prezentacija rezultata istraživanja.
Literatura: Čapo Žmegač J., Gulin Zrnić V., Šantek Goran P., Etnologija Bliskoga: poetika i politika suvremenih terenskih istraživanja, Zagreb: Institut za etnologiju i folkloristiku: Naklada Jesenski i Turk, 2006. Fajgelj S., Kuzmanović B., Đukanović B., Priručnik za socijalna istraživanja, Podgorica: CID: SoCen, 2004.
7. nedelja
predavanje - Radulović, Specifičnosti terenskog istraživanja religije
Specifičnosti terenskog istraživanja religije u urbanoj i ruralnoj sredini; etika terenskog istraživanja; izvori i analiza izvora; tehnike rada na terenu; sistematizacija empirijskog materijala; analiza i prezentacija rezultata istraživanja.
Literatura: Đurić Slađana, Fokus-grupni intervju, Beograd: Službeni glasnik, 2007. Wittel Andreas, Ethnography on the Move: From Field to Net to Internet, Forum Qualitative Social Research (On-line Journal) 1/1, www.qualitative-research.net/fgs-texte/1-00wittel-e.htm
8. nedelja
predavanje - Radulović, Rodni aspekti terenskog istraživanja u antropologiji
Rodni aspekti terenskog istraživanja u antropologiji; refleksivnost; feministička teorija; metode interaktivnog i nedistanciranog intervjua
Literatura: Bowie Fiona., The Anthropology of Religion, Blackwell, Oxford, 2000. Poglavlje: Sex, Gender and the Sacred. Oakley A., Gen¬der, Met¬ho¬do¬logy and Pe¬o¬ple’s Way of Kno¬wing: So¬me Pro¬blems With Fe¬mi¬nism and the Pa¬ra¬digm De¬ba¬te in so¬cial Sci¬en¬ce, So¬ci¬o¬logy, 32 (4), 1998.
8. nedelja
predavanje - Radulović, Rodni aspekti terenskog istraživanja u antropologiji
Rodni aspekti terenskog istraživanja u antropologiji; refleksivnost; feministička teorija; metode interaktivnog i nedistanciranog intervjua
Literatura: Radulović L., Po/rod i religija: Konstrukcija roda u narodnoj religiji Srba, Beograd Srpski genealoški centar, Odeljenje za etnologiju i antropologiju Filozofskog fakulteta, 2007. ( I poglavlje) King Ursula, Introduction: Gender and the Study of Religion, in: Religion and Gender, Ursula King (ed.), Blackwell, Oxford & Cambridge USA, 2000. 1-38.
9. nedelja
predavanje - Ribić, Mediji kao izvor za proučavanje društvenih fenomena – politika i folklor
Literatura: Dunja Rihtman-Auguštin, Etnologija naše svakodnevice, Školska knjiga, Zagreb, 1988, 116-183. Ivan Čolović, Divlja književnost. Etnolingvističko proučavanje paraliterature, Nolit, Beograd, bez godine izdanja, 95-139; 207-251.
9. nedelja
predavanje - Ribić, Mediji kao izvor za proučavanje društvenih fenomena – politika i folklor
Literatura: Vladimir Ribić, Podeljena nacija. Srpski nacionalizam i politički sukobi u Srbiji 1990-2000, Srpski genealoški centar – Etnološka biblioteka (knj. 16), Beograd, 2005. Philippe Bocquier and Herve Maupeu, Analysing Low Intensity Conflict in Africa using Press Reports, European Journal of Population 21, 2005, 321-345.
10. nedelja
predavanje - Ribić, Medijska konstrukcija društvene stvarnosti
Medijska konstrukcija društvene stvarnosti – politika, rat, obrazovanje i folklor
Literatura: James Latham, Technology and “Reel Patriotism” in American Film Advertising of the World War I Era, Film and History, Vol. 36, No. 1, 2006, 36-43. Danica Pavlović, Studentski protest u dnevnim novinama, u: Bora Kuzmanović i saradnici, Studentski protest 1992. Socijalno-psihološka studija jednog društvenog događaja, Institut za psihologiju; Knjižara Plato, Beograd, 1993, 145-157.
10. nedelja
predavanje - Ribić, Medijska konstrukcija društvene stvarnosti
Medijska konstrukcija društvene stvarnosti – politika, rat, obrazovanje i folklor
Literatura: Jelena Vasiljević, Kultura sećanja i medijska narativizacija sukoba u Hrvatskoj, Etnoantropološki problemi, god. 3, sv. 1 (n. s), 2008, 243-273. Greg Simons, The Use of Rhetoric and the Mass Media in Russia’s War on Terror, Demokratizatsiya, Vol. 14, No. 4, Fall 2006, 579-600.
10. nedelja
predavanje - Ribić, Medijska konstrukcija društvene stvarnosti
Medijska konstrukcija društvene stvarnosti – politika, rat, obrazovanje i folklor
Literatura: Marijana Ćirić, Studentski protest u televizijskim dnevnicima, u: Bora Kuzmanović i saradnici, Studentski protest 1992. Socijalno-psihološka studija jednog društvenog događaja, Institut za psihologiju; Knjižara Plato, Beograd, 1993, 139-144. Tim Groseclose and Jeffrey Milyo, A Social-Science Perspective on Media Bias, Critical Review, Vol. 17, No. 3 / 4, 2005, 305-314.
10. nedelja
predavanje - Ribić, Medijska konstrukcija društvene stvarnosti
Medijska konstrukcija društvene stvarnosti – politika, rat, obrazovanje i folklor
Literatura: Michael Keren, Online Life Writing: One Israeli’s Search for Sanity, Auto/Biography, Vol. 13, 2005, 187-2005. Michelle Stack, Testing, Testing, Read All About It: Canadian Press Coverage of the PISA Results, Canadian Journal of Education, Vol. 29, No. 1, 2006, 49-69. Jeremy D. Stoddard and Alan S. Marcus, The Burden of Historical Representation: Race, Freedom, and “Educational” Hollywood Film, Film & History, Vol. 36, No. 1, 2006, 26-35.
11. nedelja
predavanje - Naumović, Metode istraživanja u vizuelnoj antropologiji
Osnove korišćenja vizuelne građe u kvalitativnim istraživanjima; vrste vizuelne građe; stvaranje raznih vrsta vizuelne građe u okviru terenskih istraživanja; korišćenje građe nastale nezavisno od istraživanja i provera njene valjanosti; načela tumačenja vizuelne građe; načini njenog korišćenja u daljim istraživanjima; prezentacija naučnih rezultata uz pomoć različitih vrsta vizuelnih materijala.
Literatura: Banks, Marcus, “Visual Anthropology: Image, Object and Interpretation”, in: Posser, John, Ed., Image-based Research: A Sourcebook for Qualitative Researchers, Taylor and Francis, 2005, 6-19. Henley, Paul, “Film-making and Ethnographic Research”, in: Posser, John, Ed., Image-based Research: A Sourcebook for Qualitative Researchers, Taylor and Francis, 2005, 36-52.
11. nedelja
predavanje - Naumović, Metode istraživanja u vizuelnoj antropologiji
Osnove korišćenja vizuelne građe u kvalitativnim istraživanjima; vrste vizuelne građe; stvaranje raznih vrsta vizuelne građe u okviru terenskih istraživanja; korišćenje građe nastale nezavisno od istraživanja i provera njene valjanosti; načela tumačenja vizuelne građe; načini njenog korišćenja u daljim istraživanjima; prezentacija naučnih rezultata uz pomoć različitih vrsta vizuelnih materijala.
Literatura: Banks, Marcus, “Visual Research Methods”, Social Research Update, Winter 1995, http://sru.soc.surrey.ac.uk/SRU11/SRU11.html . Banks, Marcus, “Approaches to Studying the Visual”, “Visual Methods and Field Research”, in: Banks, Marcus, Using Visual Data in Qualitative Research (Qualitative Research Kit), Sage Publications, 2007, 19-34, 35-56.
11. nedelja
predavanje - Naumović, Metode istraživanja u vizuelnoj antropologiji
Osnove korišćenja vizuelne građe u kvalitativnim istraživanjima; vrste vizuelne građe; stvaranje raznih vrsta vizuelne građe u okviru terenskih istraživanja; korišćenje građe nastale nezavisno od istraživanja i provera njene valjanosti; načela tumačenja vizuelne građe; načini njenog korišćenja u daljim istraživanjima; prezentacija naučnih rezultata uz pomoć različitih vrsta vizuelnih materijala.
Literatura: Collier, John Jn and Malcolm Collier (1986) Visual anthropology: photography as a research method. Albuquerque: University of New Mexico Press.
11. nedelja
predavanje - Naumović, Metode istraživanja u vizuelnoj antropologiji
Osnove korišćenja vizuelne građe u kvalitativnim istraživanjima; vrste vizuelne građe; stvaranje raznih vrsta vizuelne građe u okviru terenskih istraživanja; korišćenje građe nastale nezavisno od istraživanja i provera njene valjanosti; načela tumačenja vizuelne građe; načini njenog korišćenja u daljim istraživanjima; prezentacija naučnih rezultata uz pomoć različitih vrsta vizuelnih materijala.
Literatura: Rose, Gillian, “An Anthropological Approach: Directly Observing the Social Life of Visual Objects”, “Making Photographs as part of a Research Project: Photo-Elicitation, Photo-Documentation and Other Uses of Photos”, “Visual Methodologies: A Review”, in: Visual Methodologies. An Introduction to the Interpretation of Visual Materials, Second Edition, Sage Publications, 2007, 216-236, 237-256, 257-263.
11. nedelja
predavanje - Naumović, Metode istraživanja u vizuelnoj antropologiji
Osnove korišćenja vizuelne građe u kvalitativnim istraživanjima; vrste vizuelne građe; stvaranje raznih vrsta vizuelne građe u okviru terenskih istraživanja; korišćenje građe nastale nezavisno od istraživanja i provera njene valjanosti; načela tumačenja vizuelne građe; načini njenog korišćenja u daljim istraživanjima; prezentacija naučnih rezultata uz pomoć različitih vrsta vizuelnih materijala.
Literatura: Sorlin, Pierre, European cinemas, European societies 1939-1990, London: Routledge, 1991. Eleftheriotis, D., Popular Cinemas of Europe – Texts, Contexts, Frameworks, New York, NY and London: Continuum, 2001.
12. nedelja
predavanje - Naumović, Antropološka analiza igranih filmova
Jezik filma; instrumenti i tehnike analize filma; film – iluzija stvarnosti i stvarnost iluzije; nacionalne kinematogafije, transnacionalni film i svetski film kao komunikacijski kanali za različita viđenja savremenog sveta.
Literatura: Monaco, James, “The Language of Film: Signs and Syntax”, “The Shape of Film History”, in: How to read a Film: the art, technology, language, history, and theory of film and media (3rd Edition), New York and Oxford: Oxford University Press, 2000, 152-227, 228-387.
12. nedelja
predavanje - Naumović, Antropološka analiza igranih filmova
Jezik filma; instrumenti i tehnike analize filma; film – iluzija stvarnosti i stvarnost iluzije; nacionalne kinematogafije, transnacionalni film i svetski film kao komunikacijski kanali za različita viđenja savremenog sveta.
Literatura: Omon, Žak i Mišel Mari, Instrumenti i tehnike analize, Ciljevi analize: umesto zaključka u: isti, Analiza film(ov)a, Clio, Beograd, 2007, 42-79, 245-262. Rayner, Philip, Peter Wall and Stephen Kruger, “Reading the Media”, in: AS Media Studies: The Essential Introduction (Second Edition), Routledge, 2004, 27-106.
13. nedelja
predavanje - Milenković, Metodologija kao kontinuirana epistemološko-politička analiza metoda
Internalizam i eksternalizam u antropološkoj metodologiji. Od logičkih i epistemoloških analiza, preko kontekstualističkih i konstruktivističkih kritika objektivnosti "zapadnog" znanja, do debata o autoritetu nauke i povratka pozitivizmu.
Literatura: Rabinow, Paul 1992 Predodžbe su društvene činjenice: Modernost i postmodernost u antropologiji. Dometi 25, ¾: 119-135
13. nedelja
predavanje - Milenković, Metodologija kao kontinuirana epistemološko-politička analiza metoda
Internalizam i eksternalizam u antropološkoj metodologiji. Od logičkih i epistemoloških analiza, preko kontekstualističkih i konstruktivističkih kritika objektivnosti "zapadnog" znanja, do debata o autoritetu nauke i povratka pozitivizmu.
Literatura: Rorti, Ričard 1990 Filozofija i ogledalo prirode. Sarajevo: Veselin Masleša, str. 321-330 (Objektivnost kao korespodencija i kao saglasje)
13. nedelja
predavanje - Milenković, Metodologija kao kontinuirana epistemološko-politička analiza metoda
Internalizam i eksternalizam u antropološkoj metodologiji. Od logičkih i epistemoloških analiza, preko kontekstualističkih i konstruktivističkih kritika objektivnosti "zapadnog" znanja, do debata o autoritetu nauke i povratka pozitivizmu.
Literatura: Sinđelić, Svetozar 1995 Paradigme i uticaj društvenih faktora na nauku. Sociološki pregled 29, 3: 273-292.
13. nedelja
predavanje - Milenković, Metodologija kao kontinuirana epistemološko-politička analiza metoda
Internalizam i eksternalizam u antropološkoj metodologiji. Od logičkih i epistemoloških analiza, preko kontekstualističkih i konstruktivističkih kritika objektivnosti "zapadnog" znanja, do debata o autoritetu nauke i povratka pozitivizmu.
Literatura: Milenković, Miloš 2003 Problem etnografski stvarnog. Beograd: Etnološka biblioteka, 17-19
14. nedelja
predavanje - Milenković, Kako dizajn istraživanja utiče na rezultate istraživanja?
"Činjenice", "znanje" i "rezultati" kao funkcije dizajna istraživanja. Otkriće kao opravdanje. Strategije antropoloških istraživanja posle kraja antropologije. Strategije pisanja i objavljivanja. Kako napisati master rad. Kako se pripremiti za doktorske studije.
Literatura: Latour, Bruno 1999(1983) Give Me a Laboratory and I Will Raise the World. SSR: 258-275
14. nedelja
predavanje - Milenković, Kako dizajn istraživanja utiče na rezultate istraživanja?
"Činjenice", "znanje" i "rezultati" kao funkcije dizajna istraživanja. Otkriće kao opravdanje. Strategije antropoloških istraživanja posle kraja antropologije. Strategije pisanja i objavljivanja. Kako napisati master rad. Kako se pripremiti za doktorske studije.
Literatura: Clifford, James 1992 Uvod: Neobjektivne istine. Dometi 25, ¾: 103-117
14. nedelja
predavanje - Milenković, Kako dizajn istraživanja utiče na rezultate istraživanja?
"Činjenice", "znanje" i "rezultati" kao funkcije dizajna istraživanja. Otkriće kao opravdanje. Strategije antropoloških istraživanja posle kraja antropologije. Strategije pisanja i objavljivanja. Kako napisati master rad. Kako se pripremiti za doktorske studije.
Literatura: Hicks, Diana. 2005. The Four Literatures of Social Sciences. Journal of Management and Social Sciences 1, 1: 1-20.
14. nedelja
predavanje - Milenković, Kako dizajn istraživanja utiče na rezultate istraživanja?
"Činjenice", "znanje" i "rezultati" kao funkcije dizajna istraživanja. Otkriće kao opravdanje. Strategije antropoloških istraživanja posle kraja antropologije. Strategije pisanja i objavljivanja. Kako napisati master rad. Kako se pripremiti za doktorske studije.
Literatura: Marcus E. George i Michael M. J. Fischer 2003 Antropologija kao kritika kulture. Zagreb: Breza, str. 7-20 (Predgovor i Uvod), str. 21-31 (Kriza prikazivanja u humanističkim znanostima)
Literatura i izvori podataka:
Opsta obavezna Literatura
ANTONIJEVIĆ, Dragana. Karađorđe i Miloš : između istorije i predanja, (Etnološka biblioteka, knj. 32). Beograd: Srpski genealoški centar: Odeljenje za etnologiju i antropologiju Filozofskog fakulteta, 2007. 291 str.
KOVAČ, Senka, MILENKOVIĆ, Miloš. Ponovljene studije u antropologiji : Fan Bek vs. Griol. Antropologija, 2006, sv. 2, str. 89-109.
Milenković, Miloš 2007 Istorija postmoderne antropologije: Teorija etnografije. Beograd: Odeljenje za etnologiju i antropologiju i Srpski genealoški centar
NAUMOVIĆ, Slobodan. On the heaviness of feathers, or what has culture got to do with the failure to establish an organic poultry production business in contemporary Serbia?. Etnoantropol. probl., 2006, god. 1, sv. 1, str. 103-124.
NEDELJKOVIĆ, Saša. Antropologija savremenosti ili antropologija kao savremenost : antropologija između prezentizma i temporalizma. U: NEDELJKOVIĆ, Saša (ur.). Antropologija savremenosti : zbornik radova, (Etnološka biblioteka, knj. 23). Beograd: Srpski genealoški centar: Odeljenje za etnologiju i antropologiju Filozofskog fakulteta, 2007, str. [5]-23.
RADULOVIĆ, Lidija. Okultizam ovde i sada : magija, religija i pomodni kultovi u Beogradu, (Etnološka biblioteka, knj. 29). Beograd: Srpski genealoški centar: Odeljenje za etnologiju i antropologiju Filozofskog fakulteta, 2007. 284 str.
RIBIĆ, Vladimir. Podeljena nacija : srpski nacionalizam i politički sukobi u Srbiji 1990-2000, (Etnološka biblioteka, knj. 16). Beograd: Srpski genealoški centar, 2005. 422 str.
Senka Kovač 2007 Marsel Griol i naučna preispitivanja na kraju dvadesetog veka. Beograd: Muzej afričke umetnosti, 7-122