Silabusi Etnologija i antropologija

Etnologija i antropologija

Osnovne akademske studije etnologije i antropologije (2006)

Kurs: Nacionalna etnologija-Problemi nativne etnografije

U okviru predmeta: Nacionalna etnologija - Problemi nativne etnografije

Predavači

izborni kurs

Broj bodova: 5.00

Sadržaj kursa: Predmet je organizovan oko potrebe za kritičkom reinterpretacijom teorijsko-metodološkog nasleđa etnologije/antropologije u Srbiji iz anti-realističke i neo-realističke perspektive. Osnovni kontekst predmeta predstavlja savremena globalna i lokalna kriza društvene recepcije discipline u njenoj transformaciji iz nacionalne nauke (srpska etnologija kao nativna antropologija) u deo globalne antropologije. Predmet obrađuje političko-metodološke polemike u vezi sa »nativnom« ili »domaćom« perspektivom u antropološkoj produkciji, ulogu dihotomije »regularna« nasuprot »nativnoj« antropologiji u istoriji discipline, kao i status srpske etnologije kao »antropologije kod kuće.« Predmet je podeljen u dve celine, i ta podela odgovara podeli školske godine u semestre. U prvom semestru obrađujemo koncept »nativne« antropologije u teorijsko-metodološkom nasleđu globalne disciplinarne zajednice, dok se u drugom semestru fokusiramo na niz tema i problema u vezi sa »nativnošću« srpske etnologije. Cilj prvog semestra takođe je i da odgovorimo na pitanje zašto nativne antropologije po pravilu koriste realističku koncepciju etnografije, dok u drugom odgovaramo na pitanje da li je srpska etnologija nativna antropologija?

Cilj izučavanja kursa: Osnovni cilj predmeta jeste da Vas uputi u metodološke pojmove, strategije, rešenja, preporuke i primere iz istorije metodoloških ideja o etnografiji, polarizovanih u vezi sa distinkcijom nativna/regularna antropologija i etnografski realizam/antirealizam. Očekivani cilj jeste da posle uspešno položenog ispita, budete sposobni da kritički pristupite: a) istoriji etnografske produkcije u nacionalno relevantnom metodološkom kontekstu, b) sopstvenim teorijskim i terenskim etnografskim istraživanjima, c) dosadašnjim predstavama o etnografiji i d) budućem transferu savremenih teorijsko-metodoloških koncepcija etnografije iz globalnog fonda antropologije u lični dizajn istraživanja.

App.preduslovi_za_polaganje: Istorija srpske etnologije

Oblici nastave: Nastava na kursu odvija se u okviru 3 časa nedeljno - kao tematska blok-nastava. Kurs je dvosemestralni, i sadrži devedeset časova predavanja i diskusija o literaturi, raspoređenih u šest tematskih blokova, uključujući pripremnu rekapitulaciju pred esej na kraju oba semestra, kao i studentsku evaluaciju kursa.

Obaveze studenata: Uobičajene obaveze, regulisane Statutom. Rekapitulativni eseji o pojedinačnim temama (maksimum 10,000 karaktera/5 strana). Kolokvijum (esej posle 1. semestra) Ispit - esej posle 2. semestra

nacin_ocenjivanja_rada_i_rezultata: Seminarski rad: 1-40 poena (ili 4 rekapitulativna eseja sa seminara "Antropološka agora") Kolokvijum (esej posle 1. semestra): 1-30 poena Ispit (esej posle 2. semestra): 1-30 poena

Plan kursa:

1. nedelja

predavanje - Uvodni čas

Dogovor o načinu rada na kursu

2. nedelja

predavanje - I blok - Identitet i saznanje – antropološka perspektiva

Odnos politike i metodologije discipline. Pozitivizam, realizam i ciljevi etnologije. Nacionalna nauka i nacionalna ideologija. Znanje, interes i identitet – njihov odnos kao predmet antropološke metodologije. Srpska etnologija kao deo srpske kulturne produkcije/recepcije. Poetika i politika etnografije u srpskoj etnologiji. Nauka kao kultura. Uvod u kulturalizovanu epistemologiju srpske etnologije. Efekat Rašomon

Literatura: Fish, Jefferson M. 2005 Divided Loyalties and the Responsibility of Social Scientists. The Independent Review IX, 3: 375-387

2. nedelja

predavanje - I blok - Identitet i saznanje – antropološka perspektiva

Literatura: HEIDER, KARL G. 1988 The Rashomon Effect: When Ethnographers Disagree. American Anthropologist 90, 1: 73 - 81

5. nedelja

predavanje - II blok - Nativne, kosmopolitske i „druge“ antropologije

Nativne, kosmopolitske i „druge“ antropologije kao relativizujući pojmovi u globalnoj istoriji discipline. Osnovni saznajni i politički problemi proučavanja sopstvenog društva. Dekanonizacija discipline i relativizacija njene unilinealne evolucije.

6. nedelja

predavanje - Saznajni i politički problemi antropologije "kod kuće"

Pojam "nativnosti" u antropologiji. Antropologija antropologije. Antropologija saznanja primenjena na samu disciplinu. Paradoks nativne antropologije. Da li je nativnoj antropologiji potrebna nativna etnografija? Paradoks nativne etnografije. Problemi istraživanja sopstvenog društva.

Literatura: Narayan, Kirin 1993 How Native is a »Native Anthropologist« American Anthropologist 95, 3: 671-686

6. nedelja

predavanje - Saznajni i politički problemi antropologije "kod kuće"

Literatura: Peirano, Mariza 1998 When Anthropology is at Home: The Different Contexts of a Single Discipline. Annual Reviews of Anthropology 27: 105-128

6. nedelja

predavanje - Saznajni i politički problemi antropologije "kod kuće"

Literatura: Ryang, Sonia 1997 Native Anthropology and Other Problems. Dialectical Anthropology 22: 23-49

7. nedelja

predavanje - Druge antropologije

Pojam «drugih antropologija». Alternativne interpretacije kosmopolitskog karaktera discipline. Da li su «druge» antropologije nativne. Implikacije po srpsku etnologiju.

Literatura: Bošković, Aleksandar (ed.) 2007 Other People's Anthropologies: Ethnographic Practice on the Margins. New York: Berghahn Books

7. nedelja

predavanje - Druge antropologije

Pojam «drugih antropologija». Alternativne interpretacije kosmopolitskog karaktera discipline. Da li su «druge» antropologije nativne. Implikacije po srpsku etnologiju.

Literatura: Restrepo, Eduardo and Arturo Escobar 2005 ’Other anthropologies and anthropology otherwise’: steps to a world anthropologies framework. Critique of Anthropology 25, 2: 99-128

7. nedelja

predavanje - Druge antropologije

Pojam «drugih antropologija». Alternativne interpretacije kosmopolitskog karaktera discipline. Da li su «druge» antropologije nativne. Implikacije po srpsku etnologiju.

Literatura: WAN Collective 2003 A Conversation about a World Anthropologies Network. Social Anthropology 11, 2: 265–9 Krotz, Esteban 1997 Anthropologies of the South. Critique of Anthropology 17, 3: 237-251

8. nedelja

predavanje - Globalizacija antropologije.

Uticaj globalizacije na promenu koncepcije “teorije”, “metoda” i «predmeta», kao i samog smisla bavljenja “antropologijom”. Nativizacija antropologije putem antropologiej globalizacije. Od klasične antropologije kao kosmopolitske discipline do novog kosmopolitizam kao prevazilaženja protiv-modernosti.

Literatura: Appadurai, Arjun 1999 Globalization and the research imagination. International Social Science Journal 51: 229-38

9. nedelja

predavanje - Antropologija – kosmopolitska disciplina?

Literatura: Geertz, Clifford 2001 Available Light: Anthropological Reflections on Philosophical Topics. Princeton: Princeton University Press (XI The World in Pieces: Culture and Politics at the End of the Century, 218-258)

9. nedelja

predavanje - Antropologija – kosmopolitska disciplina?

Literatura: Kahn, Joel S. 2003 Anthropology as Cosmopolitan Practice? Anthropological Theory 3, 4: 403-415 Kuper, Adam 1994 Culture, Identity and the Project of a Cosmopolitan Anthropology. Man 29, 3: 537-54

10. nedelja

predavanje - III blok - Ideja nacionalne nauke

11. nedelja

predavanje - Srpska etnologija kao nativna antropologija 1

Transformacija ideje nacionalne nauke. Diskusija o ideji nativne antropologije u lokalnom kontekstu. Status pojma na globalnoj antropološkoj teorijsko-metodološkoj sceni i njegova relevancija za autorefleksivnu samotematizaciju u srpskoj etnologiji.

Literatura: Naumović, Slobodan 1998 Romanticists or Double Insiders? An Essay on the Origins of Ideologised Discourses in Balkan Ethnology. Ethnologia Balkanica 2: 101-120

12. nedelja

predavanje - Srpska etnologija kao nativna antropologija 2

Etnologija i/kao politika u 1990-im. »Nacionalna nauka« u različitim socijalnim i kulturnim kontekstima. Metodološki individualizam u srpskoj etnologiji. Zašto srpski etnolozi nemaju naučnu zajednicu? Realizam i nativnost bez naučne zajednice

Literatura: Naumović, Slobodan 2002 The Ethnology of Transformation as Transformed Ethnology: The Serbian Case. Ethnologia Balkanica 6: 7-37

13. nedelja

predavanje - Srpska etnologija kao nativna antropologija 3

Izostanak re-nativizacije srpske etnologije u ratnoj, ekonomskoj, moralnoj i naučnoj krizi u Srbiji 1990-ih. Razlike između »etnologije« i »antropologije« u lokalnom interdisciplinarnom diskursu.

Literatura: Naumović, Slobodan 2005 Nacionalizacija nacionalne nauke? Politika etnologije/antropologije u Srbiji i Hrvatskoj tokom prve polovine devedesetih godina dvadesetog veka. Etno-antropološki problemi – Zbornik radova »Problemi kulturnog identiteta stanovništva savremene Srbije«. Beograd: Filozofski fakultet

14. nedelja

- - Priprema za ispit - Kolektivne konsultacije - Predaja seminarskih radova

Osim obavezne fakultetske evaluacije nastave, u 14. nedelji 1. semestra rekapituliramo sve do tada obrađene teme na predmetu. Ovaj čas je prilika za kolektivne konsultacije i dodatnu diskusiju pred kolokvijum (esej). Studenti koji su izabrali da pišu seminarski rad o nekoj od tema iz prvog semestra, predaju radove do ovog datuma.

15. nedelja

- - KOLOKVIJUM (ESEJ) - 4 časa

Kolokvijum odn. esej je pisani ispit. Čine ga tri esejska pitanja, po jedno o svakoj od tema obrađenih u blokovima.

16. nedelja

predavanje - IV blok - Regulativni ideali i metodološki izbori

Predavanje o uticaju regulativnih ideala ili ideologija na metodološke izbore i koncepciju etnografije u etnologiji. Projekat etnologije kao „nacionalne nauke“ i njegove neiskorišćene alternative.

Literatura: Kovačević, Ivan 2001 Istorija srpske etnologije I i II. Beograd: Etnološka bilioteka, I, 247-252; II, 7-44

17. nedelja

predavanje - Regulativni ideali cvijićevske etnologije

Politički program i dizajn etnografskih istraživanja. Realizam i ciljevi nauke – primer cvijićevske etnologije. Neiskorišćeni antropološki/prosvetiteljski potencijali u srpskoj humanistici 18. i 19. veka. Zašto je srpskoj etnologiji bio potreban etnografski realizam?

Literatura: Cvijić, Jovan 1987 Sabrana dela. Beograd: SANU, Književne novine i Zavod za udžbenike i nastavna sredstva (O naučnom radu i o našem Univerzitetu, knj. 3, tom 1., 3-49) (O nacionalnom radu, knj. 3, tom 1., 55-68) (Geografski i kulturni položaj Srbije, knj. 4, tom 1., 225-239)

18. nedelja

predavanje - Totalizujuća narativna struktura etnografske monografije

Predavanje o elementima koje je "trebalo" da sadrži tradicionalna etnografska monografija u srpskoj etnologiji. Ideja i funkcije etnografske monografije. Narativna struktura etnografske monografije i etnografska stvarnost.

Literatura: Erdeljanović, Jovan 1925 Uputstvo za ispitivanje narodnog života i običaja u Vojvodini. Novi Sad, 1-63

18. nedelja

predavanje - Totalizujuća narativna struktura etnografske monografije

Literatura: Erdeljanović, Jovan i Milenko S. Filipović 1938 Uputstva za ispitivanje narodnog života, običaja i osobina u Južnoj Srbiji. Uputstva skopskog naučnog društva sv. 1. Skoplje: Skopsko naučno društvo, 1-79

18. nedelja

predavanje - Totalizujuća narativna struktura etnografske monografije

Literatura: Cvijić, Jovan 1911 Uputstva za ispitivanje naselja i psihičkih osobina. Beograd, 1-49 Erdeljanović, Jovan 1910 Uputstva za ispitivanje naroda i narodnog života. Beograd, 1-80

19. nedelja

predavanje - Lokalizacija etnografskih istraživanja

Predavanje o strategiji lokalizacije etnografskih istraživanja, diversifikaciji realističkog žanra i njegovim transformacijama prilagođavanjem lokalnim kontekstima i regionalnim politikama. Granice političke/nacionalne zajednice kao granice saznanja.

20. nedelja

predavanje - Pozitivizam, opservacionizam i empirijska osnova etnologije

Etnografija u srpskoj etnologiji – naučno istraživanje i/ili nacionalna proza? Seminarska diskusija o pozitivizmu, opservacionizmu, etnografskoj građi i njenom razlikovanju od etnološke interpretacije. Stil, poetika i retorika etnografije. Dokazi etnografskog prisustva, identifikacija sa proučavanima i njihova funkcija u antropološkom objašnjenju.Funkcije i statusi »građe« i »evidencije« u antropološkom objašnjenju. Tipovi i nivoi etnografske evidencije.

Literatura: Milenković, Miloš 2003 Problem etnografski stvarnog. Beograd: Etnološka biblioteka, 25-87

21. nedelja

predavanje - Srpska etnologija, etnografski realizam i problem epistemičke povlašćenosti

Problem saznajne povlašćenosti i na njemu zasnovanog autoriteta discipline. Etnografski realizam kao žanr, strategija, škola, pravac, paradigma i istraživački program. Elementi ER. Zašto su nativne etnografije pozitivističke? Objektivnost i identitet u realističkoj nativnoj etnografiji. Seminarska diskusija o pojmu epistemičke povlašćenosti i njegovoj kontekstualizaciji u sliku srpske etnologije kao nativne antropologije – implikacije i problemi

Literatura: van de Port, Matijjs 1999 ‘It Takes a Serb to Know a Serb’Uncovering the roots of obstinate otherness in Serbia. Critique of Anthropology Vol 19(1), 7–30

21. nedelja

predavanje - Srpska etnologija, etnografski realizam i problem epistemičke povlašćenosti

Literatura: Milenković, Miloš 2003 Problem etnografski stvarnog. Beograd: Etnološka biblioteka, 249-300

22. nedelja

predavanje - Ka pragmatičkoj rehabilitaciji etnografskog realizma u srpskoj etnologiji

Seminarska diskusija o rehabilitaciji objektivizma, pozitivizma i opservacionizma u savremenoj teoriji etnografije. Definisanje svih pozicija iz koje antropolog piše kao novi garant zasnivanja etnografskog kao naučnog metoda. Implikacije za srpsku etnologiju.

Literatura: Milenković, Miloš 2003 Antropologija kao multikulturna propedeutika u Srbiji: »Nacionalna nauka«, kulturna politika i društvena nadanja. Posebna iydanja EI SANU 49. Beograd: SANU, 133-148

23. nedelja

predavanje - V blok - Savremene transformacije identiteta discipline

Identitet i saznanje posle „krize antropologije“. Uporedna transformacija društva i antropološke teorije i metodologije Aktuelna diskusija o savremenoj transformaciji društvenog okvira delovanja srpskih etnologa kao konteksta potencijalne transformacije discipline i krize njene recepcije.

Literatura: Kovačević, I. (2005) Iz etnologije u antropologiju - srpska etnologija u poslednje tri decenije 1975-2005. u: Radojičić D. (ur.) Etnologija i antropologija - stanje i perspektive, Zbornik, Beograd: Etnografski institut SANU, str. 11-19 Kovačević, I. (2006) Individualna antropologija ili antropolog kao lični guslar. Etnoantropološki problemi, Beograd, vol. 1, br. 1, str. 17-34 Kovačević, I. (2006) Tradicija modernog - prilozi istoriji savremene antropologije. Beograd: Srpski genealoški centar

23. nedelja

predavanje - V blok - Savremene transformacije identiteta discipline

Literatura: Milenković M.. 2008. O naučnom radu i našem Univerzitetu - sto godina kasnije. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu (72): 41-50. Milenković M.. 2008. Da li je etnografija deo antropologije ili je antropologija deo etnografije?. Etnoantropološki problemi, Beograd 3, (1): 275-278.

24. nedelja